و تبت و كشور مغولستان ، عده زيادي را به دين مسيح در آورده اند . اين تبليغ در ميان كشورها نشده بلكه در ميان ملل صحرا گردي به عمل آمده است كه هر روز در يك كشور به سر مي بردند . به اين طريق دين مسيح در اين نقاط بسيار دور تا قرن سيزدهم هنوز پابرجا بود و هنگامي كه مبلغين " فرانسيسكن " از قبيل : " ژان دوپلان كارپن " و " روبروك " و مسافريني مانند " ماركوپولو " به آن كشور مسافرت كردند ، آن را در حال حيات يافتند . در ميان اردوهاي سيار رؤساي طوائف مغول كه به دنبال پيروزي به طرف مغرب روان بودند و هنوز درباره اختيار اديان مختلفي مانند بودايي و مانوي و اسلام كه در ميان راهشان بود ترديد داشتند ، مذهب نسطوري طرفدار زياد پيدا كرد و هنگامي رسيد كه احتمال مي رفت تمام رقباي خود را شكست دهد ، قبول دين اسلام از طرف مغول شكست بزرگي براي مسيحيت در اين نواحي بود ( 1 ) . در زمان خسرو پرويز مسيحيت در ايران بيش از هر وقت ديگر قوت گرفت بسياري از نزديكان شاه كه از ايرانيان اصيل بودند عيسوي شدند . چنانكه مي دانيم خسرو پرويز در اثر قيام و انقلاب بهرام چوبين ، سردار معروف ايراني مجبور شد ايران را ترك كند و به رقيب قدرتمند خويش " موريكيوس " قيصر روم پناه ببرد و از او استمداد كند و با دادن امتيازاتي به او و با كمك او به پايتخت برگردد . گويند خسرو در مدتي كه در روم مانده بود تمايلي به مسيحيت پيدا كرده بود . كريستن سن مي گويد : موبدان ، چندان از بازگشت خسرو كه در سال 581 ميلادي اتفاق افتاد شادمان نشدند ، زيرا كه اين پادشاه از روم اين ارمغان را

---

1. همان كتاب ، صفحه 218 - . 219