جمع بندى مطالب خطبه غدير
محور سخن در خطبه غدير
هنگامى كه دستور سفر 'حجة الوداع' از طرف خداوند به پيامبر صلى اللَّه عليه و آله نازل شد خطاب الهى چنين بود كه همه ى فرامين مهم الهى به مردم ابلاغ شده بجز حج و ولايت. [ در اين باره به قسمت اول از بخش دوم اين كتاب مراجعه شود. ] اعمال حج هم در طول اين سفر به طور كامل تبيين شد، و آنچه براى غدير باقى ماند يك موضوع بود: 'ولايت'. پيامبر صلى اللَّه عليه و آله در خطبه ى غدير يك مقصد اساسى داشتند كه عصاره و چكيده ى آن را مى توان در اين جمله بيان كرد:
'اعلام ولايت و امامتِ دوازده امام بعد از خود تا آخرين روزِ دنيا'.
با دقتِ كامل در طول خطبه، اين نكته كاملاً مشهود است كه حضرت، محور سخن را ولايت امامان و بيان شئون آن قرار دادند و در سراسر صحبت از اين موضوع خارج نشدند، و اگر مطالب جنبىِ ديگرى به چشم مى خورَد ارتباط مستقيم آن با اصل مطلب محفوظ است.
با يك نظر دقيق مى توان ادعا كرد كه كلام حضرت در اين سخنرانى از سه موضوع
خارج نشده است: مواردى از خطبه صريحاً درباره ى ولايت و امامت است، و مواردى از آن به عنوان مقدمه چينى و تمهيد براى موضوعِ ولايت است، و مواردى در بيان شئون امامت و حد ولايت امامان و فضائل ايشان و برنامه هاى اجتماعى آنان، و نيز درباره ى دشمنان ايشان و رؤساى ضلالت و انحراف است.