پايه هاى اعتقادى غدير درباره 'ولايت'
مقام و منزلت پيامبر
از آنجا كه اساسِ غدير بر نبوت و خاتميتِ پيامبر اكرم حضرت محمد بن عبداللَّه صلى اللَّه عليه و آله بر قرار است و آنچه در غدير براى آينده ى اسلام و جهان پيش بينى شده مبتنى بر بيان مقامِ شامخ حضرتش مى باشد، لذا در چندين فراز از خطبه آن حضرت منزلت و مقام خود را به مردم گوشزد فرمودند. در اكثر اين موارد نام ائمه عليهم السلام را پس از ذكر خود آوردند تا معلوم شود ريشه ى اين شجره ى طيبه و سر رشته ى اين برنامه ى بلند مدت و زير بناى ولايت و امامت، شخصِ خاتم انبياءصلى اللَّه عليه و آله است. آنچه در اين زمينه در متن خطبه آمده در شش عنوان قابل جمع است: 1. پيشگوئى ها درباره ى او: انبياء و مرسلين گذشته به او بشارت داده اند.
2. خاتميت او: او خاتم و آخرين انبياء و مرسلين است و بعد از او پيامبرى نخواهد آمد. در حاشيه ى اين مطلب اشاره اى داشتند كه ذريه و فرزندان هر پيامبرى از صلب خود او هستند، ولى فرزندان من از صلب على عليه السلام خواهند بود.
3. مقام او: در اين باره به چهار جهت اشاره فرموده اند:
الف: نور از جانب خداوند در وجود او قرار داده شده است.
ب: او نبى مرسل و ترساننده و بر حذر دارنده است، و بهترين پيامبران است.
ج: پس از خداوند، او مولى و صاحب اختيار مردم است، و اختيار او بر مردم از خودشان بيشتر است.
د: او صراط مستقيم خداوند است كه دستور پيروى آن را داده است.
4. علم او: هيچ علمى نيست مگر آنكه خداوند آن را به وى آموخته و در قلب او قرار داده است.
5. حجت بودن او: در اين باره به سه جهت اشاره شده است:
الف: او حجت خداوند بر همه ى مخلوقات از اهل آسمان و زمين است، و تنها بر انسانها حجت نيست.
ب: هر كس در حجت بودن او شك كند كافر است، و هر كس در چيزى از سخنان او شك كند گوئى در همه ى آن شك كرده است، و چنين شكى كفر است.
ج: او از طرف خداوند سخن مى گويد. قول او از جبرئيل، و قول جبرئيل از خداست.
6. تبليغ او: در اين باره سه نكته فرمودند:
الف: در رسانيدن آنچه خداوند بر او نازل كرده كوتاهى نكرده است.
ب: مطالب را براى مردم روشن كرده و فهمانيده است. عين عبارت چنين است: 'بدانيد كه ادا كردم و رساندم و شنواندم و واضح نمودم'.
ج: خدا را بر رساندن و تبليغ خود شاهد گرفتند.