ظـهـور اسـلام در شبه جزيره عربستان زندگى مردم را در تمام ابعاد دگرگون كرد، و آنان را از وادى گـمـراهـى به شاهراه هدايت رهنمون ساخت . اسلام عربها را كه تا آن روز در مقايسه با تمدنهاى ايران و روم هيچ به شمار مى آمدند، به همه چيز رساند و سرور جهان ساخت ، كسانى را كه تا زمان ظهور اسلام بدترين نوع زندگى و زشت ترين اخلاق را داشتند، پرچمدار اخلاق و فضيلت گردانيد.در اين درس وضعيت قوم عرب را پيش از اسلام بقدر گنجايش مورد بررسى قرار خواهيم داد.
مفهوم جاهليّت
واژه جـهل دو معنا دارد: يكى ؛ ضد علم به معناى نادانى و ديگرى ضد حلم به معناى سفاهت و بى خـردى و بـدسـيـرتـى . ايـن واژه در قـرآن كـريم به صورتهاى گوناگون آمده است . بعضى دانشمندان علوم قرآنى معتقدند كه جهل در اين كتاب شريف به مفهوم ضد حلم يعنى سفاهت آمده است .^(1) قرآن كريم آنان را كه پس از نزول قرآن هنوز در پى قوانين عصر جاهليت اند اين چنين محكوم مى سازد:((اءَفَحُكْمَ الْجاهِلِيَّةِ يَبْغوُنَ وَ مَنْ اءَحْسَنُ مِنَ اللّهِ حُكْما لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ))^(2) آيـا حـكـم جـاهـليـت را مـى جـويـنـد و كـدام حـكـم از حـكـم خـدا بـراى اهل يقين نيكوترخواهدبود؟ بيان قرآن درباره تعصبهاى جاهلى چنين است :((اِذْ جَعَلَ الَّذينَ كَفَرُوا فى قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ، حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ))^(3) آنگاه كافران در دلهاتعصب ، آن هم تعصب جاهليت پروردند.همچنين درباره آرايش زنان پيامبر فرموده است :((وَ قَرْنَ فى بُيوُتِكُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِيَةِ الْاُولى ))^(4) و در خانه هايتان قرار و آرام گيريد و مانند دوران جاهليت پيشين آرايش مكنيد.از مـجموع آيه هايى كه ذكر شد و نيز آيه هاى همانند، معلوم مى شود، جاهليتى كه در قرآن ذكر شده ناظر بر شيوه رفتار و نوع پندار عرب است نه بر حد دانش آنان ؛ با اين توضيح كه در دوره جـاهـليـت ،