سرنوشت بتها - مقایسه دوره جاهلیت و اسلام نسخه متنی

عبد ودّ و ... .^(69) قـرآن كـريـم نـظـر عـرب در مـورد پـرسـتـش بتان چنين بيان مى كند كه آنان بتها را شفيع نزد خداوند و وسيله نزديك شدن به او مى دانستند.

قرآن كريم در اين باره فرموده است :

(( اَلا لِلّهِ الدّيـنُ الْخـالِصُ وَالَّذيـنَ اتَّخـَذُوا مـِنْ دُونـِهِ اَوْلِيـاءَ ما نَعْبُدُهُمْ اِلاّ لِيُقُرِّبوُنا اِلَى اللّهِ زُلْفى ))^(70) آگاه باشيد كه دين خالص براى خداست و آنان كه غير خدا را ولى خود گرفتند (گفتند) ما آنها را نمى پرستيم مگر اينكه ما را به درگاه خدا نزديك گردانند.

نوعى اعتقاد به جبر نيز در عقايد مشركان دوره جاهليت ديده مى شود؛ آنجا كه مى گفتند: اين اراده خداوند است كه ما بت مى پرستيم و اگر او نمى خواست ما چيزى را با او شريك نمى گرفتيم .

(( وَ قـالَ الَّذيـنَ اَشـْرَكـوُا لَوْ شـاءَ اللّهُ مـا عـَبـَدْنا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَىْءٍ نَحْنُ وَ لا اباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْدُونِهِ مِنْ شَىْءٍ))^(71) و كـسانى كه شرك ورزيدند گفتند: اگر خدا مى خواست ما هيچ چيز را غير او نپرستيده بوديم ، نه ما و نه پدران ما، و هيچ چيز را بدون فرمان او حرام نمى كرديم .

عـرب روزگـار جـاهليت به قيامت و زنده شدن پس از مرگ اعتقادى نداشت ، پرستش بتها نيز به خـاطـر زنـدگـانـى دنـيـوى بـود. قـرآن كـريـم داسـتـان مـردى را كـه استخوان پوسيده اى نزد پيامبر(ص ) آورد و گفت : آيا خداوند اين را دوباره زنده مى كند؟ چنين آورده است :

(( وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلاً وَ نَسِىَ خَلْقَهُ قالَ مَنْ يُحْيِى الْعِظامَ وَ هِىَ رَميمٌ ))^(72) و براى ما مثل آورده ، گفت : استخوانهايى را كه پوسيده و خاك شده ، چه كسى زنده مى كند؟ محو بـت پـرسـتـى از جزيرة العرب و استقرار توحيد در آن سرزمين را بايد از كارهاى شگفت انگيز اسـلام دانـسـت . مـردمـى كه بت ، در خانه و صحرا و در سفر و حضر، انيس و مونس آنها بود و در تـمـام امـور زنـدگى شان مؤ ثر شمرده مى شد، بافته هاى فكر و ساخته هاى دست خود را به دور افكنده ، به مناديان توحيد خالص بدل شدند. اين را بحق بايد يك معجزه دانست ؛ معجزه اى كه آثارش تا به امروز باقى است و همچنان نيز باقى خواهد ماند. قرآن كريم عاليترين مفاهيم توحيد را به آنان القا كرد، و راسخترين اعتقاد به رستخيز را در آنان پديد آورد.

سرنوشت بتها

پـس از ورود رسـول خـدا (ص ) بـه مـديـنه شكستن بتها به دست خود مردم آغاز شد و بتها طعمه آتـش تـنـور گـرديـد .^(73) اوّليـن بـت بـزرگـى كـه در سـال هـشتم هجرى به دست حضرت على (ع ) سرنگون شد، بت ((منات )) بود. ((منات )) بت مردم مـديـنـه و در راه مـكـه و مـدينه واقع بود. حضرت على (ع ) به دستور پيامبر(ص ) آن را ويران ساخت و آنچه از نفايس در آن موجود بود، نزد پيامبر(ص ) آورد.^(74) پـس از فـتـح مـكـّه دوره سرنگونى بتها فرا رسيد. اوّلين اقدام آن حضرت در هنگام ورود به آن شـهـر، پـاك سـاخـتـن كعبه از لوث بتها بود. آن حضرت پس از طواف كعبه درون آن رفته ، با حربه اى كه در دست داشت به كوبيدن بتها پرداخته ، مى فرمود:

((قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ اِنَّ الْباطِلَ كانَ زَهوُقا))^(75) بگو حق آمد و باطل نابود شد، حقا كه باطل نابود شدنى است .^(76) بـرخـى از ايـن بـتـها مثل عزى چنان در نزد اعراب عزيز بود كه يكى از بت پرستان وقتى خبر انهدامش را شنيد، مريض شد و از غصه مرد.^(77)

يهود، مسيحيان وصابئان

عـلاوه بـر شـرك و بـت پرستى كه عقيده غالب مردم جزيرة العرب در دورا ن جاهليت بود، اديان آسمانى يهودى و مسيحيت نيز در اين سرزمين رايج بود. منشاء و مبداء اين دو دين ، دولت روم بود. بـه دنـبـال شورش يهوديان در قرن اوّل ميلادى عليه امپراتورى روم ، تعداد زيادى از آنان به سـرزمـيـن عـربـسـتان پناهنده شدند و در مناطقى مثل يثرب ، خيبر و تيما به كار زراعت پرداختند. سـبـب پـنـاه