جاهلى از تمدن بشرى - مقایسه دوره جاهلیت و اسلام نسخه متنی

آوردن يـهـوديـان بـه عـربـسـتـان ، وسـعـت ايـن سـرزمـيـن و غـيـر قـابـل تـسخير بودن آن بود. در حالى كه اگر به هر يك از سرزمينهاى شام و آسياى صغير و مصر پناه مى بردند؛ دستگير مى شدند.^(78) يـهـوديان در شبه جزيرة العرب كنيه ربّى (دانشمندان يهود) و مدرسه داشته ، تمام امور دينى شـان را انـجـام مـى دادنـد. از اين رو، خود را از عربها برتر مى دانستند و عربها نيز اين امر را پذيرفته بودند.^(79) نفوذ مسيحيان از يهود هم بيشتر بود و نجران مركز عمده آنان در شبه جزيره عربستان به شمار مـى رفـت .

تـعـداد زيـادى از عـربـها به اين دين گرويده بودند، از جمله بنى حنيفه در يمامه ، غـسـّانـيـهـا در شـمال غربى ، لخميها در شمال شرقى و عده اى از بنى طى در تيما، كيش مسيحى داشـتـنـد. مـنـشـاء گـسـتـرش ايـن ديـن ، دولت بـيـزانس و دولت حبشه بودند كه بشّدت آن را در عربستان ترويج مى كردند.^(80) پـس از ظـهـور اسـلام وضـعـيـت ايـن دو ديـن بـه خـطـر افـتـاد و مـوضـع آنـان در مـقـابـل اسـلام بـا هـم تـفـاوت بـسيار داشت . يهوديان موضعى سرسختانه داشتند، در حالى كه مـسـيـحـيـان واقـع بـيـنـانـه بـرخـورد مـى كـردنـد. قـرآن كريم تفاوت موضع يهود و نصارا در مقابل مؤ منان چنين يادآور شده است :

((لَتـَجـِدَنَّ اَشـَدَّ النـّاسِ عـَداوَةً لِلَّذيـنَ امَنوُاالْيَهوُدَ وَالَّذينَ اَشْرَكوُا وَ لَتَجِدَنَّ اَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذينَ امـَنـوُا الَّذيـنَ قـالوُا اِنـّا نـَصـاَّرى ذلِكَ بـِاَنَّ مـِنـْهـُمْ قـِسـّيـسـيـنَ وَ رُهـْبـانـا وَ اَنَّهـُمـْ لايَسْتَكْبِروُنَ.))^(81) بى شك ، مى بينى كه سخت ترين مردم نسبت به كسانى كه ايمان آوردند، يهوديانند و كسانى كـه شـرك ورزيـدند، و مى بينى كه نزديكترين دوستى با كسانى را كه ايمان آوردند افرادى دارنـد كـه گفتند: ما نصارى هستيم . آن بدين سبب است كه از آنان كشيشان و رهبانان هستند و آنان استكبار نمى ورزند.

عـده اى نـيـز در عربستان ، مذهب صابئى داشتند كه گويا ستاره پرست بودند. نام اين دين نيز در قرآن كريم سوره مائده ، آيه 169 در رديف يهود و مسيحيت آمده است .^(82) ميزان بهره مندى جامعه

جاهلى از تمدن بشرى

اگـر كـسـى امـروز صـحـراى خـشـك و بى آب و علف شبه جزيره عربستان را از نظر بگذراند، تصور مى كند كه در آن هيچ زمينه اى براى تمدن وجود نداشته و ندارد، ولى اگر آنگونه كه مـورخـان مـى گـويـنـد بـپـذيـرد كـه در دورانـهاى بسيار قديم شبه جزيره عربستان سرزمينى پـربـاران و پـر نـعـمت بوده است ، تصور اينكه در آنجا تمدنهاى عظيم نيز وجود داشته چندان دشوار نيست .^(83) شـبـه جـزيـره عـربـسـتـان از قـسـمـتـهـاى مـتـنـوعـى بـرخـوردار اسـت . بـخـشـهـايـى از آن مـثل يمن در جنوب ، از آبادانى بهره مند و اسباب تمدن در آن فراهم است ، در حالى كه بخشهاى وسـيـعـى از صـحـراهـاى مـركـزى كـم آب و بـى حـاصـل اسـت و زمـيـنـه ايـجـاد تـمدن در آن وجود ندارد.^(84) پـيـدايـش وضـعـيـت جـغـرافـيـايـى امـروزى عـربستان همزمان با ظهور اسلام و با پراكنده شدن سـنـگـهـاى سـيـاه آتـشفشانى بوده . وسعت اين سنگها بيشتر در حجاز و اطراف شهر مدينه است .

آتشفشانهايى نيز پس از اسلام صورت گرفته كه سبب پيدايش مناطق جديدى از سنگهاى سياه شـده اسـت .

پـراكـنده شده اين سنگها در سطح زمين و نيز ريگستانهاى وسيع سبب كمى شهرهاى آباد شبه جزيره عربستان به نسبت وسعت سرزمين آن مى باشد.^(85) به اين ترتيب ، شبه جزيره عربستان در زمان جاهليت را بايد در دو ناحيه مورد بررسى قرار داد: يـمـن ، و حـجـاز كـه مـهـد اسـلام مـى بـاشـد. يـمـن شـامـل قـسـمـت جـنـوبـى اسـت و حـجـاز شامل بخشهاى شمالى و مركزى شبه جزيره مى باشد.

تمدن يمن

يـمـن كـه در جـنـوب جـزيـرة العرب واقع است ، از حاصلخيزترين و پر درآمدترين نقاط آن به شـمـار مـى رفـت . زيادى نعمت در اين ناحيه سبب شد كه عربهاى قديم آن را سرزمين مبارك عرب بـنـامـنـد. مـردم آن