درآمدی بر خداشناسی فلسفی نسخه متنی

در خصوص علت داشتن كل كائنات هم مسأله جاى تأمل است و نمى توان از اين واقعيت كه هر مخلوقى داراى علت است، نسبت به اسناد علت به كل، تأييد يا تكذيبى گرفت. حاصل كلام آنكه بدون بررسى مسأله نمى توان ادعا كرد اسناد عليت به كل مغالطه است. اما براى تحقيق مطلب لازم است معناى كل روشن شود.

كل، گاهى به معناى يك هويت عينى و انضمامى (Concreat) است كه در آن صورت اسناد بيشتر اوصاف اجزا به آن درست و معنا دار است. مثلا اسناد وزن داشتن، حجم داشتن و... به مجموعه ميزهاى كلاس كاملا با معنا و درست است. اما كل، گاه به معناى يك هويت انتزاعى غير عينى (abstract)است كه در آن صورت اسناد اكثر اوصاف اجزا به آن نادرست و حتى بى معناست، با اين حال اسناد برخى اوصاف اجزا به آن معنادار و حتى درست است.

در مورد مسأله ما كه جست و جوى علت براى كل كائنات است، حق آن است كه كل، يك معناى اعتبارى انتزاعى دارد و بسيارى از اوصاف اجزاى خود را فاقد است.

اما داشتن تبيين براى كل بى معنا نيست، زيرا پرسش از اينكه چرا كل كائنات موجودند و يا چرا چنين وجودى دارند از سوالات اساسى هر فرد انديشمندى است. آنچه دغدغه و اهتمام اين قلم است اثبات معنا دارى چنين سؤالى است كه راسل منكر آن است.

فرض كنيد مجموعه انسان ها به جاى مجموعه كائنات مورد بحث است. آيا معنى ندارد بپرسيم چرا اين مجموعه تحقق يافته است و علت و مبدأ تحقق آن چيست؟ چرا اين مجموعه فقط آدم ها را دارد و چرا چنين آدم هايى را داراست؟