اقسام صبر بر حسب اختلاف در قوّت و ضعف - راه روشن جلد 7
اندكى از بهرههاى زندگى باشد آن را قناعت و ضدّ آن را شره يا حرص مىخوانند.
بنابر اين بيشتر خصلتهاى خوب ايمان داخل در صبر است. از اين رو هنگامى كه از پيامبر خدا (صلّى الله عليه وآله وسلّم) درباره ايمان پرسيدند، فرمود: «آن صبر است»، زيرا صبر بزرگترين و دشوارترين اعمال ايمان است، همچنان كه فرمود: «حجّ عرفه است»، و خداوند اقسام اين اعمال را در يك آيه جمع كرده و همه را صبر ناميده و فرموده است: وَ الصَّابِرِينَ في الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حِينَ الْبَأْسِ أُولئِكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ بأساء به معناى مصيبت و ضرّا، فقر و نادارى و بأس كارزار است.
اينها اقسام صبر بنابر اختلاف متعلّقات آن است. كسى كه معانى را از نامها مىگيرد تصوّر مىكند اينها احوالى است كه در ذات و حقيقت خود با هم اختلاف دارند، زيرا او نامها را مختلف ديده است. ليكن كسى كه پوياى راه راست است و در پرتو نور الهى به اشيا مىنگرد نخست به معانى نظر مىكند و بر حقايق آنها مطلّع مىشود سپس اسامى را مورد ملاحظه قرار مىدهد، چه اسامى براى دلالت بر معانى وضع شدهاند، و معانى اصول، و الفاظ توابع مىباشند، و كسى كه اصول را از توابع طلب كند بتحقيق دچار لغزش شده است. قول خداوند متعال كه فرموده است: أَ فَمَنْ يَمْشِي مُكِبًّا عَلى وَجْهِهِ أَهْدى أَمَّنْ يَمْشِي سَوِيًّا عَلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ اشاره به همين دو دسته است، زيرا غلطهاى كافران جز نظير اين گونه برداشتهاى وارونه چيز ديگر نيست.
اقسام صبر بر حسب اختلاف در قوّت و ضعف
بدان انگيزه دين در مقابله با انگيزه هوس سه حالت دارد:
اوّل آن كه انگيزه هوس را مقهور كند، بطورى كه نيروى جدال و توان كشمكش در آن باقى نماند، و با ادامه صبر مىتوان به اين حالت رسيد، و در اين مورد گفته مىشود:
لطفا منتظر باشید ...
