آنچه گناهان صغيره را كبيره مى‏كند - راه روشن جلد 7

اوست. وى در اين حال از خويش بى‏خبر است به طورى كه اگر چيزى در بدنش فرو رود احساس نمى‏كند. اين را حالت فناى ذات مى‏گويند و معنايش اين است كه از خود فانى شده و در غير مستغرق گشته و تمام افكارش يكى شده و آن فكر محبوب است و ديگر در او مجالى براى غير محبوب نيست تا به او توجّه كند و اين غير چه خودش باشد چه غير خودش. همين حالت است كه او در آخرت به آنچه مايه روشنى چشم است دست مى‏يابد، چيزى كه تصوّر نمى‏شود در اين عالم به دل هيچ بشرى خطور كند همان گونه كه گمان نمى‏رود صورت رنگها و آهنگها از دل كور مادر زاد و كر بگذرد مگر آن كه حجاب از جلو چشم و گوش او برداشته شود. در آن موقع حالتى در خود احساس مى‏كند كه مى‏داند بطور قطع پيش از اين صورت رنگها و آهنگها در دل او خطور نمى‏كرده است. بى شكّ دنيا حجاب است و با رفع آن پرده از جلو چشم انسان برداشته مى‏شود، و پس از آن لذّت زندگى پاكيزه را درك مى‏كند: وَ إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِيَ الْحَيَوانُ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ. آنچه ذكر شد در بيان توزيع درجات بر حسنات و سيّئات كافى است.

آنچه گناهان صغيره را كبيره مى‏كند

بدان گناه صغيره به عللى كبيره مى‏شود از جمله آنهاست:

1- اصرار بر صغيره و ادامه آن‏

به همين سبب گفته‏اند: با اصرار صغيره‏اى و با استغفار كبيره‏اى وجود ندارد. از اين رو گناه كبيره‏اى كه قطع شود و تكرار نگردد از صغيره‏اى كه بنده به آن ادامه دهد به عفو نزديكتر است. اين امر مانند آن است كه قطرات آبى يكى پس از ديگرى بر سنگى بچكد در اين صورت اثر آن در سنگ ظاهر مى‏شود ليكن اگر همين مقدار آب يكباره بر همان سنگ فرو آيد به هيچ وجه در سنگ مؤثّر واقع نخواهد شد. از اين رو پيامبر خدا (صلّى الله عليه وآله وسلّم) فرموده است: «بهترين اعمال آن است كه با دوامتر بوده هر چند اندك باشد.» اشياء با اضداد خود معلوم و شناخته مى‏شوند، اگر عمل سودمند آن است كه هر چند اندك ليكن ادامه داشته باشد پس عمل بسيارى كه ادامه نداشته باشد و منقطع شود در نورانى كردن و پاكيزه ساختن دل سودش اندك خواهد بود. به همين گونه اعمال بد هر گاه ادامه يابد تأثير آن در ظلمانى كردن دل بسيار خواهد بود جز اين كه‏