مقدار دارايى كه با آن سؤال حرام مى‏شود - راه روشن جلد 7

چيزى كه مرد مى‏خورد از كسب اوست.» براستى به پيامبر (صلّى الله عليه وآله وسلّم) سخنان جامع داده شده است، چه آن كه كسبى ندارد و از كسب پدر يا يكى از نزديكانش مالى به ارث نبرده ناگزير از دسترنج ديگران مى‏خورد، و اگر بدون سؤال به او چيزى داده شود به خاطر دين اوست. و كسى كه باطنش به گونه‏اى است كه اگر آشكار شود به خاطر دين به او چيزى نمى‏دهند ناچار آنچه از مردم مى‏گيرد حرام است، و چنانچه با سؤال به او چيزى داده شود كجاست كسى كه دلش به بخشش خود در برابر سؤال خوشحال شود و كجاست كسى كه در سؤال به مقدار ضرورت بسنده كند. آرى اگر احوال كسانى را كه از دسترنج ديگران مى‏خورند بررسى كنى خواهى دانست كه همه يا بيشتر آنچه را مى‏خورند مال حرام است و مال پاكيزه همان است كه او يا ارث گذار او آن را از طريق كسب به دست آورده از اين رو بعيد است كه پرهيزگارى با خوردن از دسترنج ديگران جمع شود. از خداوند متعال درخواست مى‏كنيم كه طمع ما را از غير خود ببرد، و در سايه جود و احسانش ما را به حلال خود از حرام بى‏نياز گرداند.

مقدار دارايى كه با آن سؤال حرام مى‏شود

بدان گفتار پيامبر خدا (صلّى الله عليه وآله وسلّم) كه فرموده است: «كسى كه در حال توانگرى سؤال كند خواهان پاره‏هاى زياد آتش جهنّم است» اشاره‏اى صريح بر حرام بودن سؤال است، ليكن تعيين حدّ توانگرى و اندازه‏گيرى آن دشوار مى‏باشد و بر ما نيست كه اندازه‏ها را تعيين كنيم، چه آنها امورى توقيفى است و از طريق شرع به دست مى‏آيد. در حديث آمده است كه: «به غناى خداوند از غير او بى‏نياز باشيد.» عرض كردند: آن غنا چيست؟

فرمود: «طعام روز و شام شب.» در حديث ديگر آمده است: «هر كس سؤال كند در حالى كه پنجاه درهم يا معادل آن را از طلا داشته باشد در سؤال اصرار كرده است» و در جاى ديگر «چهل درهم» ذكر شده است. و هر گاه اندازه‏ها مختلف شود و اخبارى كه حاكى آنهاست صحيح باشد بايد يقين كنيم كه اخبار در حالات مختلف صدور يافته‏