راه روشن جلد 7
لطفا منتظر باشید ...
اين كه چرا آن درباره او نعمت است ديگر علم به ذات نعمت دهنده و وجود صفات او كه انعام بدانها حاصل و نعمت از سوى او صادر مىشود و به گيرنده مىرسد. لذا در اين امر ناگزير سه چيز وجود دارد كه يكى نعمت است و ديگرى نعمت دهنده و ديگر كسى است كه از سوى بخشنده نعمت با قصد و اراده مورد انعام قرار مىگيرد، و اين امور ناچار بايد شناخته شوند. اينها كه گفته شد درباره غير از خدا است، امّا در مورد خداوند شكر تحقّق نمىيابد مگر آن كه همه نعمتها از او دانسته شود و بدانيم كه منعم حقيقى اوست و واسطهها مسخّر اويند و اين معرفت غير از تقديس و توحيد اوست، بلكه تقديس و توحيد داخل در اين معرفت است چه در معارف ايمان تقديس نخستين مرتبه است و سپس كه ذات مقدّس الهى را شناخت خواهد دانست كه ذات مقدّس جز يكى نيست و هر چه جز اوست نامقدّس است و اين همان توحيد است. پس از آن مىداند كه هر چه در جهان وجود دارد از آن ذات يگانه به وجود آمده است و بس و همه نعمتها از اوست و اين معرفت در رتبه سوّم است، زيرا اضافه بر تقديس و توحيد مشتمل بر كمال قدرت حق تعالى و انفراد او در فعل است. گفتار پيامبر خدا (صلّى الله عليه وآله وسلّم) بيانگر اين مطلب است كه فرمود: «هر كس بگويد: سبحان الله برايش ده حسنه است و كسى كه بگويد: لا اله الّا الله برايش بيست حسنه است، و كسى كه بگويد: الحمد للّه برايش سى حسنه است.»و نيز فرموده است: «بهترين ذكر لا اله الّا الله و برترين دعا الحمد للّه است.»و نيز: «هيچ ذكرى نيست كه مانند الحمد للّه چند برابر شود.»گمان مكن كه اين حسنان در برابر حركت زبان به اين كلمات بدون حصول معانى آنها در دل به گوينده داده مىشود، چه سبحان الله دلالت بر تنزيه، و لا اله الّا الله مشعر بر توحيد، و الحمد للّه گوياى شناخت نعمت از حقّ يگانه است و حسنات در برابر اين شناختهاست كه از ابواب ايمان و يقين به شمار مىآيند.بايد دانست كه كمال اين معرفت شرك در افعال را منتفى مىكند، چه فى المثل اگر
