راه روشن جلد 7

مورد نياز آنها قرار مى‏گيرد اعمّ از وسايل آهنى و چوبى و سنگى و جز اينها در نظر بياور و بنگر در كارهاى كارگران اعمّ از دروگر و آهنگر و جز اينها در تهيّه و اصلاح وسايل كشاورزى و آسياب و پخت نان و نياز آهنگران به آهن و مس و ارزيز و بينديش چگونه خداوند كوهها و سنگها و معدنها را خلق كرده چگونه قطعات زمين را كه در كنار هم قرار دارند مختلف آفريده است.

اگر نيك بررسى كنى خواهى دانست كه اى بيچاره يك قرص نان گرد و آماده براى خوردن تو نمى‏شود جز اين كه بيش از يك هزار كارگر در راه آن كار كرده‏اند. از فرشته‏اى آغاز كن كه ابرها را براى ريزش باران رانده تا آخر كارهاى فرشتگان، و زمانى كه نوبت به اعمال آدميان مى‏رسد تا آنگاه كه نان به صورت گرده در مى‏آيد نزديك هفت هزار صنعتگر در راه آن فعاليّت كرده است صنعتگرانى كه صنعت هر كدام از آنها اصلى از اصول صنايعى است كه مصالح خلق جز بدانها تمام و كامل نمى‏شود. سپس در كثرت كارهايى كه انسان بر روى اين آلات و ادوات انجام مى‏دهد بينديش حتّى در سوزنى كه آلتى خرد مى‏باشد و فايده آن دوختن لباسى است كه انسان را از سرما نگه مى‏دارد. اين سوزن از آهنى كه مناسب آن باشد ساخته و پرداخته نمى‏شود جز اين كه بيست و پنج بار بايد از دست سوزنگر بگذرد و در هر بار بر روى آن كارى انجام دهد.

اگر خداوند شهرها را به همديگر مربوط و وابسته نمى‏كرد و بندگان را مسخّر و مأمور نمى‏ساخت و فى المثل تو به داسى نياز پيدا مى‏كردى كه با آن گندم را پس از كشت درو كنى عمر تو به پايان مى‏رسيد و به تهيّه آن قادر نمى‏شدى. آيا نمى‏انديشى چگونه خداوند بنده‏اش را كه از نطفه‏اى كثيف آفريده هدايت فرموده تا اين اعمال و صنايع شگفت انگيز را انجام دهد مثلا به مقراض بنگر كه از دو تيغه برابر كه يكى بر روى ديگرى قرار داده شده تشكيل گرديده است. هر دو تيغه با هم چيزى را مى‏گيرند و به سرعت مى‏برند. اگر خداوند به فضل و كرم خويش طريق ساخت آن را بر پيشينيان ما كشف نمى‏كرد و ما نيازمند بوديم كه با فكر خود راه تهيّه آن را پيدا و سپس آهن را از سنگ استخراج كنيم و آلاتى را كه مقراض از آنها خسته مى‏شود به دست آوريم، اگر عمر يكى از ما به اندازه عمر نوح و عقل او كاملترين عقول بود نمى‏توانست طريق ساختن همين يك وسيله را پيدا كند چه رسد به ديگر چيزها.

آرى منزّه است خداوندى كه بينايان را به نابينايان ملحق كرده و با اين همه بيان آنان‏