آيه: 17 لَوْ أَرَدْنَا أَن نَّتَّخِذَ لَهْوًا لَّاتَّخَذْنَاهُ مِن لَّدُنَّا إِن كُنَّا فَاعِلِينَ - تفسیر نور سوره الأنبیاء نسخه متنی

آيه: 17 لَوْ أَرَدْنَا أَن نَّتَّخِذَ لَهْوًا لَّاتَّخَذْنَاهُ مِن لَّدُنَّا إِن كُنَّا فَاعِلِينَ

ترجمه:

(و) اگر چنانچه (بر فرض محال ) مي خواستيم سرگرمي انتخاب كنيم و بازيگر بوديم ، هر آينه آن را از پيش خود (و متناسب با خود) انتخاب مي كرديم .

نکته ها

كلمه ي ((لو)) در لغت عرب در مورد كارهاي محال آورده مي شود و چون در اينجا لهو براي خداوند محال است ، آن كلمه بكار رفته است .

در اين آيات ، ابتدا خداوند مي فرمايد: ما ((لاعب )) نيستيم و سپس در ادامه بجاي آنكه بفرمايد: ((لو اردنا أن نتّخذ لعبا)) فرمود: (أن نتّخذ لهوا)، بنابراين معلوم مي شود كه جوهره ي لهو و لعب يكي است ، لذا در تفسير الميزان مي خوانيم : كار منظم و شكل يافته اي كه با اهداف خيالي همچون افعال كودكان صورت مي پذيرد، ((لعب )) نام دارد، ولي همين كه اين كارهاي خيالي به جدّي رسيد كه انسان را از امور اصلي باز داشت و به صورت سرگرمي در آمد، به آن ((لهو)) مي گويند و اين هر دو در مورد خداوند، بي معنا و باطل است .

در قرآن مجيد بارها بر اين مسئله تأكيد شده است كه جهان هستي بازيچه نيست و هدفدار آفريده شده است . از جمله ، آيه 12 سوره ي طلاق ، هدف را ايمان انسان ها دانسته ومي فرمايد: (اللّه الّذي خلق سبع سموات و من الارض مثلهن ّ ... لتعلموا ان ّاللّله علي كل شي ء قدير وان ّاللّله قداحاط بكل شي ء علما) خداوند آسمان هاي هفتگانه و مثل آنها زمين را خلق كرد ... تا شما بدانيد كه او بر هر كاري قادر است و علم او بر هر چيزي احاطه دارد. البتّه تحقّق اين هدف با تفكّر در هستي و درس گرفتن و اقرار بر آنست .

در معناي اين جمله كه ((اگر بنا داشتيم سرگرمي براي خود بگيريم ، قطعا از پيش خود اين كار را مي كرديم )) چند معنا گفته شده است : الف : آفريدن هستي ، بر فرض براي سرگرمي باشد، كار اوست نه بت ها.

ب : بر فرض بناي سرگرمي داشتيم از فرشتگان و مقرّبان درگاه خود سرگرمي درست مي كرديم و كاري به جهان مادّيات و طبيعت نداشتيم .

امام صادق (ع) با استناد به آيه ، انسان را از انجام كارهاي لهو، نهي فرمودند. (682)

پيام ها:

1- هستي هدفدار است . (و ما خلقنا ... لاعبين ) (اگر آفرينش ، بيهوده نيست ، پس مرگ هم ، نيستي وپايان كار محسوب نمي شود.)

2- كسي كه هدفش بازيگري است ، وسايل بازي مي سازد، نه جهان بي نهايتي كه تنها، سلّول و اتم آن عصرها و نسل ها را به مطالعه پيرامون آن واداشته است . (و ما بينهما لاعبين )

3- اگر بر فرض محال بناي خداوند بر بازي و كار لغو بود، بايد آن را متناسب با ذات خود مي آفريد، (نه مادّيات و اجسام ). (683) (لا تّخذناه من لدنّا)

4- اگر بر فرض محال ، خداوند هدف بازيگري داشت ، ديگر كاري به خلقت انسان نداشت ، اين همه انبيا را بزحمت نمي انداخت ، امر و نهي نمي كرد و ثواب و عقابي مقرّر نمي داشت . (لو اردنا أن نتّخذ لهوا لاتّخذناه من لدنّا)

682-دعائم الاسلام ، ج 2، ص 206
683-تفسير صافي