آيه: 96 حَتَّى إِذَا فُتِحَتْ يَأْجُوجُ وَمَأْجُوجُ وَهُم مِّن كُلِّ حَدَبٍ يَنسِلُونَ
ترجمه:
تا آن زمان كه (راه بر) يأجوج ومأجوج گشوده شود وآنان از هر بلندي بتازند و به سرعت عبور كنند.نکته ها
در اينكه مراد از عدم بازگشت كفّار چيست ، از امام صادق (ع) نقل است كه فرموده اند: براي افرادي كه (به قهر الهي ) در دنيا هلاك شده اند، ديگر رجعت دنيوي ممكن نيست ، ولي براي كفّاري كه هلاك نشده اند (و به مرگ طبيعي از دنيا رفته اند) اين رجعت به دنيا امكان پذير است . (749) بنابراين ، منظور عدم بازگشت به دنياست و بديهي است كه در آخرت ، همه باز خواهند گشت .چنانكه در آيات 93 تا 98 سوره كهف گذشت ، يأجوج و مأجوج اقوامي بودند كه با حملات خود به مناطق همجوار، موجب فساد در زمين و خرابي و نابودي مي شدند، تا آنكه به دست ذوالقرنين سدّي ساخته شد و راه نفوذ آنان به ديگر مناطق بسته شد.ولي يكي از نشانه هاي قيامت و پايان عمر زمين ، خراب شدن اين سدّ و هجوم مجدّد اين اقوام است . چنانكه در آنجا فرمود: (فاذا جاء وعد ربّي جعله دكّاء) (750) و در اينجا در آيه بعد مي فرمايد: (واقترب الوعد الحق ّ).به هر حال اين آيات ، نوعي پيشگويي در مورد يورش تجاوزكاران و سرازير شدن آنان به همه ي مناطق زمين است .پيام ها:
1- رجعت و آرزوي بازگشت اقوام هلاك شده تنها در زمان ظهور يأجوج و مأجوج محقّق خواهد شد. (لا يرجعون حتّي ...)2- دنيا، جولانگاه طغيانگران خواهد شد. (حتّي اذا فتحت )3- در آينده ي تاريخ نيز مفسدان تاخت و تاز خواهند كرد. (من كل ّ حدب )749-تفسير اطيب البيان و قمي ، ج 1، ص 24
750-كهف ، 98