برگزیده ای از تسنیم نسخه متنی

پدرانتان هستيد بلكه بيشتر، به ياد خدا باشيد: (فَاِذا قَضَيتُم مَنسِكَكُم فَاذكُروا اللّهَ كَذِكرِكُم ءاباءَكُم).

ياد خدا مي‌تواند همراه با مناسك و بعد از آن باشد و نيز بر تكبيرهاي ايام تشريق منطبق شود، هرچند ظهور آن، بر اثر كلمه قضاء، در بعد از مناسك است.

«ذكر» در آيه مورد بحث، مطلق ياد خداست؛ ليكن مفسران آن را بر تكبيرهاي مستحب در روز عيد و دو روز پس از آن و نيز بر دعاهاي مخصوصِ سرزمين منا تطبيق كرده‌اند[1]، چون دعا در اين مواقف از با فضيلت‌ترين اعمال است و شايد به همين مناسبت خداوند در ادامه اين آيات به مسئله دعا پرداخته است.

درباره تعبير وارد در اين بخش از آيه در فراخوان به ياد خداوند، لازم است عنايت شود كه جمله (فَاذكُروا اللّهَ كَذِكرِكُم ءاباءَكُم) در صدد تأييد سنت جاهلي فخرفروشي به نياكان نيست، بلكه از آن نكوهش مي‌كند، چون گاهي انسان براي نياكان خود كه اهل ايمان‌اند طلب مغفرت و رحمت مي‌كند؛ نظير مغفرت خواهي حضرت نوح و ابراهيم(عليهما‌السلام) براي گذشتگان خود: (رَبَّنَا اغفِر لي ولِولِدَي ولِلمُؤمِنينَ يَومَ يَقومُ الحِساب)[2]؛ (رَبِّ اغفِر لي ولِولِدَي ولِمَن دَخَلَ بَيتِي مُؤمِنا).[3] اين‌گونه ياد بودِ نياكان پسنديده و مورد امضاي خداست، زيرا درحقيقت امتثال دستور الهي است.

[1] ـ جامع البيان، مج2، ج2، ص397؛ التبيان، ج2، ص170؛ مجمع البيان، ج1 ـ 2، ص529؛ تفسير البحر المحيط، ج2، ص111.

[2] ـ سوره ابراهيم، آيه 41.

[3] ـ سوره نوح، آيه 28.