برگزیده ای از تسنیم نسخه متنی

گاهي هم انسان به فخرفروشي به نياكان سرگرم مي‌شود و به ارزشهاي خيالي و واهي آنان افتخار مي‌كند كه هرگز مورد پسند خداوند نيست، بلكه در نكوهش اين گروه از آنها مي‌خواهد به ياد نعمتهاي الهي باشند نه پدران و نياكانشان.

فخر بنده به مولاست؛ نه به پدر كه او نيز برده مولاست. انسان بنده خداوندي است كه مولاي مطلق است و نياكان وي نيز همانند خود او بنده خداي سبحان‌اند. تنها افتخار عبد به سيّد اوست و هرگز نمي‌تواند به پدر و مادر خود فخر كند كه آنها نيز غلام همان سيّدند، گرچه خداوند به حق‌شناسي پدر و مادر توصيه فرموده است[1]: (اَنِ اشكُر لي ولِولِدَيك).[2]

بر خلاف آيات قبل كه خطاب به خردمندان و فرزانگان بود و از راه برهان و استدلال آنان را به ياد خداوند دعوت مي‌كرد: (واذكُروهُ كَما هَدكُم)[3]، نخستين آيه مورد بحث، ضمن فراخواني مردم جاهلي به ياد خداوند، آنها را از روش جاهلانه يادبود بي‌اثر نياكان بازمي‌دارد.

تذكّر: 1. صدر آيه نخست مردم را به دو قسم تقسيم كرد و ذيل آن آيه و همچنين آيه دوم آنان را به دو صنف توزيع كرد. از اين تقسيم و توزيع مي‌توان تناسب صدر و ساقه دو آيه را چنين استنباط كرد كه متذكّران الهي همان كساني هستند كه حسنه دو جهان را مي‌طلبند و متذكّران نياكاني همانهايي هستند كه فقط متاع زودگذر دنيا را بدون احتساب حسنه درخواست مي‌كنند.

[1] ـ رحمة من الرحمن، ج1، ص299 ـ 300، با تلخيص و تحرير.

[2] ـ سوره لقمان، آيه 14.

[3] ـ سوره بقره، آيه 198.