برگزیده ای از تسنیم نسخه متنی

اثر را دارد كه اگر احياناً به گناه آلوده شده است گناهان او را بزدايد؛ نظير آنكه اجتناب از گناهان بزرگ سبب مي‌شود كه خداوند، گناهان كوچك را مي‌پوشاند: (اِن تَجتَنِبوا كَبائِرَ ما تُنهَونَ عَنهُ نُكَفِّر عَنكُم سَيءاتِكُم).[1]

بنابراين عبارت (لِمَنِ اتَّقي) مي‌رساند كه اگر حجگزار اهل تقوا باشد و از گناهان بپرهيزد (نه پرهيز از خصوص صيد و همسر) آمرزيده مي‌شود. طبق اين بيان حرف «لا» در (فَلا اِثمَ عَلَيه) براي نفي جنس و معناي آيه چنين است: در پايان مناسك حج، هيچ گناهي براي حجگزارِ پرهيزگار نمي‌ماند؛ نه آنكه در تقديم و تأخير كوچ كردن، گناهي بر او نيست.

اين احتمال، هم با ظاهر آيه هماهنگ است، هم روايات ائمه اطهار(عليهم‌السلام) و هم اصل عدم تقييد در آيه و اصل عدم وجوب صبر براي كوچ كردن دوم، آن را تأييد مي‌كند.[2]

برخي بر آن‌اند كه چون در جاهليت عدّه‌اي نَفْر و كوچ كردن روز دوازدهم را لازم و «تأخير» را جايز نمي‌دانستند و گروهي نَفْر و كوچ كردن روز سيزدهم را لازم و «تعجيل» را جايز نمي‌دانستند، جمله (فَمَن تَعَجَّلَ... ومَن تَاَخَّر) ناظر به تخيير حجگزار و تخطئه پندار آن دو گروه است.[3]

مطلب مزبور ثبوتاً ممكن است؛ ولي در مقام اثبات محتاج به سند معتبر است، گذشته از آنكه دلالت آيه مورد بحث بر تخيير فقهي، مورد قبول همه مفسران نيست، چنان كه روايات مأثور در اين باره نيز يكسان نيست، زيرا

[1] ـ سوره نساء، آيه 31.

[2] ـ ر.ك: البرهان، ج1، ص444 447.

[3] ـ بيان السعاده، ج1، ص185؛ روح المعاني، ج2، ص141 142، با تغيير اندك لفظ.