لطفا منتظر باشید ...
آثار زيارت قبور
نه تنها بر زيارت قبور مفسده اى مترتّب نمى گردد، بلكه مطابق برخى از روايات آثار و فوايدى هم دارد كه در ذيل به برخى از آنها اشاره مى كنيم:1 ـ خشوع و ياد مرگ و آخرت:شكى نيست كه يكى از اهداف مهمّ زيارت قبور اموات، يادآورى قيامت است.مسلم، احمد، ابن ماجه و ديگران به سندهاى خود از پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نقل كرده اند كه فرمود: «به زيارت قبور برويد، زيرا شما را به ياد مرگ مى اندازد.»
2 ـ دعا براى اموات:اين سلوك يكى از روش هاى بلند اخلاقى است كه بر حفظ كرامت مسلمان در اجتماع; حتى بعد از وفاتش دلالت دارد. علاوه بر آن روحيه برادرى، محبت و دوستى و اداى حقوق ديگران را زنده مى كند.
پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: «شما را از زيارت قبور نهى كردم، ولى از اين به بعد قبرها را زيارت كنيد و براى آنها دعا و استغفار نماييد.»
3 ـ اداى حقوق اموات:بى ترديد برخى از اموات، حقوق خاصى بر گردن زنده ها دارند، كه اين حقوق
[(1)1 . صحيح مسلم، ج2، ص365، ح106 و مسند احمد، ج3، ص186، ح9395 و سنن ابن ماجه، ج1، ص501، ح1572.
(2)2 . المعجم الكبير، طبرانى، ج2، ص94، ح1419 و مجمع الزوائد، ج3، ص58.
]
مقتضى زيارت آنها بعد از فوتشان است.
امام رضا(عليه السلام) مى فرمايد: «همانا براى هر امامى عهدى بر گردن اوليا و شيعيان اوست و از تمام وفاى به عهد و حسن اداى آن زيارت قبور آنان است.».فلسفه زيارت قبور اولياى الهى
زيارت قبور اولياى الهى; خصوصاً پيامبر اسلام(صلى الله عليه وآله) و امامان معصوم(عليهم السلام) آثار و بركاتى دارد كه مى تواند ملاك حسن و رجحان آن باشد. اينك به برخى از آنها اشاره مى كنيم:1 ـ بزرگان دين و اولياى الهى درحقيقت الگوهايى هستند كه با اقتداى به آنان به كمال و سعادتِ دنيا و آخرت خواهيم رسيد. اين مسئله تنها اختصاص به جوامع دينى ندارد، بلكه همه جوامع بشرى درصدد بزرگ جلوه دادن الگوهايى هستند كه مردم با اقتداى به آنان در طريق سعادت و كمال قرار گيرند. اين الگوها اگرچه زنده نيستند، ولى با دعوت مردم به زيارت قبرشان مردم را به ياد خود انداخته و آنها را به كمالات سوق خواهند داد;مثلاً در بسيارى از كشورها ميدان و مجسمه اى را به نام سرباز گمنام قرار مى دهند، كه رمز فداكارى خالص در راه وطن است تا مردم از اين طريق هميشه به اين فكر باشند كه هرگاه كشور مورد هجوم اجانب قرار گرفت، از خود فداكارى نشان دهند.
بنابراين حضوريافتن بر سر قبر بزرگان و اسوه ها از حيث روانى آثار و بركات خاصّى دارد كه روان شناسان از آن غافل نبوده اند.
عباس محمود عقاد مى گويد:«خواست روزگار و اتفاقات اين بوده كه قافله حسين بعد از آن كه از هرطرف جلو آن گرفته شد به سوى كربلا سوق داده شود، كربلايى كه تاريخش تا امروز با تاريخ اسلام گره خورده و حقّش آن است كه به تاريخ بنى نوع انسان گره بخورد.
[(1)1 . تهذيب الاحكام، ج6، ص78 و 79، ح3.
]
كربلا امروز حرمى است كه مسلمانان به جهت عبرت و درس آموزى او را زيارت كرده و غيرمسلمانان نيز به جهت سير و سياحت به زيارت او مى روند. ولى كربلا اگر قرار باشد كه حقّش ادا شود سزاوار است كه مزار هر انسانى باشد كه براى نوع خود قداست و فضيلتى قائل است، زيرا به ياد نداريم بقعه اى از بقعه هاى زمين كه اسمش با جمله اى از فضايل و مناقب انسانى مقرون باشد، بزرگ تر از زمين كربلا بعد از شهادت امام حسين(عليه السلام)...».
2 ـ زيارت از مظاهر حبّ است. شكى نيست كه اهل بيت(عليهم السلام) محبتشان از جهات مختلف بر ما لازم و واجب است. پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: «احبّوا أهل بيتي لحبّي;(2) اهل بيتم را به جهت دوستى من دوست بداريد.» لذا همان گونه كه محبت پيامبر واجب است، محبت اهل بيتش هم لازم است. از طرفى ديگر مى دانيم كه حبّ مظاهر و بروز دارد، و تنها در اطاعت و دوستى قلبى خلاصه نمى شود. يكى از اين مظاهر زيارت قبر آنان است.
3 ـ زيارت قبور اولياى الهى از اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله) پرداخت اجر و مزد رسالت است. خداوند متعال مى فرمايد: { قُلْ لاَ أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى;(3) «بگو: من از شما اجر رسالت جز اين نمى خواهم كه مودت مرا در حقّ خويشاوندانم منظور بداريد». يكى از مصاديق مودت ذوى القربى زيارت قبور آنان است.
4 ـ زيارت قبور اولياى الهى تعبيرى از عمق ارتباط انسان با خط اولياى خداوند متعال است.
5 ـ زيارت اولياى الهى درحقيقت تجديد عهدى با آنها است. مى دانيم كه هريك از امامان بر ما ولايت دارند و ما هم بايد ولايت آنان را پذيرفته و با آنان بيعت نماييم. اين بيعت تنها با گفتن نيست، بلكه بايد بيعت قلبى خود را ابراز نماييم، كه در حال حاضر با زيارت قبور آنها و حضور در كنار مرقد شريفشان صورت مى گيرد.
لذا در روايتى از امام رضا(عليه السلام) آمده: «همانا براى هر امامى عهدى بر گردن اوليا و
[(1)1 . ابوالشهداء، عباس محمود عقّاد، ص129.
2 . مستدرك حاكم، ج3، ص149.
3 . شورى (42)، 23.
]
شيعيانشان است كه وفاى به آن عهد و حسن اداى آن، زيارت قبور آنان است.»
6 ـ حضور در كنار قبر اولياى خدا انسان را از جنبه روحى و معنوى زنده كرده و روح تازه معنوى به انسان افاضه مى كند.
7 ـ با اين عمل، اولياى الهى نيز ما را دوست مى دارند كه خود سبب نزول بركات بر ما مى گردد.
8 ـ زيارت كردن و قرار گرفتن در كنار قبور اولياى الهى، ما را به ياد فداكارى هاى آنان انداخته و لذا با خداى خود پيمان مى بنديم كه مانند آنان باشيم.
9 ـ زيارت قبور اولياى الهى درحقيقت اعلان عملى به ادامه دادن راه آن بزرگان و انزجار و تبرّى از دشمنان آنهاست.
فضيلت زيارت قبر امام حسين(عليه السلام)
در روايات اهل بيت(عليهم السلام) سفارش فراوانى درمورد زيارت قبر امام حسين(عليه السلام) شده است; از جمله:1 ـ امام باقر(عليه السلام) مى فرمايد: «شيعيان ما را به زيارت قبر حسين(عليه السلام) امر كنيد، زيرا به جاى آوردن آن بر هر مؤمنى كه اقرار به امامت حسين(عليه السلام) از جانب خداى عزوجل دارد واجب و فرض است.».
2 ـ امام صادق(عليه السلام) فرمود: «هركس از شيعيان ما به زيارت قبر حسين(عليه السلام) رود بازنمى گردد تا اين كه تمام گناهان او بخشوده شود.».
3 ـ امام رضا(عليه السلام) از پدرش و او از جدش امام صادق(عليه السلام) نقل كرده كه فرمود: «همانا ايام زائرين حسين(عليه السلام) جزء عمرشان حساب نمى شود.».
4 ـ امام صادق(عليه السلام) فرمود: «هركس كه مى خواهد در جوار پيامبر(صلى الله عليه وآله) و جوار على و
[(1)1 . تهذيب الاحكام، ج6، ص78 و 79.
(2)2 . كامل الزيارات، ص131.
(3)3 . همان، ص145.
(4)4 . همان، ص147.
]
فاطمه(عليهما السلام) باشد هرگز زيارت حسين بن على(عليهما السلام) را رها نكند.».
5 ـ امام صادق(عليه السلام) فرمود: «هركس به زيارت قبر حسين آيد در حالى كه عارف به حق اوست، گناهان گذشته و آينده او بخشوده خواهد شد.».
6 ـ احمد بن محمد بن ابى نصر مى گويد: بعضى از اصحاب ما از امام رضا(عليه السلام) درباره ثواب زيارت قبر امام حسين(عليه السلام) سؤال كرد، حضرت فرمود: «معادل با عمره است.».
7 ـ محمد بن سنان مى گويد: از امام رضا(عليه السلام) شنيدم كه مى فرمود: «هركس به زيارت قبر حسين(عليه السلام) رود خداوند متعال براى او ثواب حج قبول شده خواهد نوشت.».
8 ـ امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد: «زيارت قبر حسين(عليه السلام) معادل ثواب بيست حجّ است، بلكه افضل از بيست حجّ.».
چرا زيارت امام حسين(عليه السلام) از زيارت كعبه افضل است؟
برخى از مغرضين از وهابيون با مشاهده اين روايات در كتب شيعه خشمگين شده و شديداً بر شيعه اماميه به سبب وجود اين روايات حمله كرده اند. اينان مى گويند: وجود اين گونه روايات مردم را از فريضه حج بازداشته و عقيده آنان را نسبت به حجّ سُست مى كند يا اين كه موجب تفضيل امام حسين(عليه السلام) بر خداوند متعال مى شود ـ نعوذ بالله تعالى ـ ، لذا بايد از نشر اين گونه افكار و عقايد جلوگيرى كرد، چون نوعى غلوّ است.
در جواب از اين اشكال به چند توجيه اشاره مى كنيم:1 ـ ممكن است كه اين روايات جنبه رمزى داشته باشد، يعنى هرگاه اسلام درخطر است و مردم تنها توجهشان به ظاهر شريعت (نماز، روزه، حج و غيره) است، در حالى كه اين قالب ها از روح تهى است بايد با گذراندن خطّ سرخ شهادت، ابتدا روح را در كالبد
[(1)1 . همان،.
(2)2 . همان، ص151.
(3)3 . همان، ص167.
(4)4 . همان، ص170.
(5)5 . همان، ص175.
]
شريعت و جامعه اسلامى وارد نمود، آن گاه به ظاهر شريعت پرداخت.
در كشور اسلامى كه تنها اسم اسلام باشد، ولى از روح شريعت خبرى نباشد بايد ابتدا با پيمودن راه حسينى امّت را نسبت به حقيقت اسلام آشنا كرد و آن گاه به ظاهر شريعت پرداخت، يعنى همان كارى كه امام حسين(عليه السلام) نمود، زيرا آنوقتى كه همه براى اعمال حجّ به مكه آمده اند، حضرت اعمال حجّ خود را نيمه تمام گذاشته و به امر مهمى پرداخت كه احياى امر به معروف و نهى از منكر، بيدارى ملت و احياى شريعت است.
وحدانيت شناخته از شما قبول كند، و هركس خدا را قصد كرده به شما توجه كند.» در دعاى ندبه نيز مى خوانيم: «أَيْنَ وَجْهُ اللهِ الّذي إِلَيْهِ يَتَوَجَّهُ الأوْلِياءُ;(2) كجاست وجه خدا كه اوليا به او توجه كنند.»
3 ـ بر هر فرد مسلمانى واجب است كه احكام شرعى; از جمله حج و مسائل آن را فراگرفته و آن گاه به حج برود و اعمال آن را به جا آورد. از آن جا كه امام، مبيّن شريعت نبوى است، بايد ابتدا به سراغ او رفته و با التزام به امامت و ولايت تشريعى و تكوينى او سراغ حج و اعمال آن برويم.
4 ـ روايات به افضليت زيارت امام حسين(عليه السلام) با معرفت به حقّ امام بر حجّ غير واجب اشاره دارند، نه حج واجب، زيرا هيچ گاه فعل مستحبّى از فعل واجب افضل نمى شود.
[
1 . زيارت جامعه كبيره.
2 . دعاى ندبه.
]
