تحليل زبان قرآن و روش شناسى فهم آن نسخه متنی

كاتبان وحى با دقت تمام آيات قرآن را روى پوست حيوانات ، پارچه هاى مخصوص ، تخته چوبهاى صاف شده ، كه سنگ هاى صاف ، برگ نخل و... مى نوشتند. به امر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اين نوشته هاى رسمى براى پيش گيرى از هرگونه خطايى براى ايشان خوانده و نسخه اى از اين نوشته ها در خانه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نگه دارى مى شد. همچنان كه هر يك از كاتبان براى خود نيز مصحفى داشت . پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله به هنگام رحلت به على (عليه السلام ) كه جانشين انتخابى ايشان به اشاره وحى بودند فرمود:

يا على ! القرآن خلف فراشى فى الصحف و الحرير و القراطيس ، فخذوه و اجمعوه و لا تضيعو (435)

اى على ! قرآن در پس بستر من ، در لوحه ها و پارچه ها و كاغذها (نگشته شده ) است ، پس آن را بگيريد و جمع آورى كنيد و ضايع نسازيد.

بنابر روايت فريقين ، اميرالمومنين على (عليه السلام )، كه آگاه ترين مردم به مواقع تنزيل و تاءويل قرآن بود، پس از وفات پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله قرآن كرى را به همراه تاءويل و تفسير در يك مصحف به مردم عرضه كرد. (436) البته مصحف على (عليه السلام ) از استقبال دستگاه خلافت برخوردار نشد، اما به حسب ضرورت ، خود دستگاه خلافت نيز اقدام به يك جا كردن مصحف نمود. از آنجا كه قرآن كريم مرجع اساسى تصميم گيريهاى مسلمانان به شمار مى رفت . پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نيز بر آن سفارش كرده بود، و از سويى تا فرجامين روزهاى حيات پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله هنوز پرونده نزول قرآن مفتوح بود و نزول وحى قابل انتظار بود، بالطبع نمى توانست همچون كتابى پايان يافته تلقى شود؛ لذا اين كار پس از رحلت رسول خدا صلى الله عليه و آله انجام شد. از اين رو با شرايطى كه پديد آمد خليفه اول نيز دستور داد تا جماعتى از قاريان و حافظان و كاتبان صحابه ، به سرپرستى زيدبن ثابت ، آيات و سور قرآنى را از روى ابزارهاى گوناگون كه جزوه جزوه و در خانه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و نيز نزد كاتبان بود، در نسخه اى يك جا بنويسند. اين نسخه آماده شد، ميان جلد قرار گرفت و به صورت كتابى مختوم در ميان مسلمانان رسميت يافت . (437)

از آنجا كه خط عربى در عصر نزول قرآن نقطه و اعراب نداشت و عالم اسلام و مسلمانان رو به فزونى داشتند و تداخل گويشها و لهجه هاى مختلف ، مشكل آفرين شده بود، براى از ميان بردن اختلاف قرائت و پيشگيرى از تغيير معانى آيات ، خليفه سوم ، با مشاوره بزرگان صحابه و موافقت آنان پيش نهاد تدوين نسخه رسمى (امام ) را راهگشاى اين معضل دانست . به همين منظور كميته اى مركب از يدبن ثابت ، سعيد بن عاص ، عبدالله بن زبير و عبدالرحمن بن حارث تشكيل شد، و سپس ابى ابن كعب ، مالك ابن ابى عامر، كثير بن افلج ، انس بن مالك و عبدالله بن عباس بر آن جمع افزوده شدند.

اين انجمن به رياست ابى ابن كعب از همان نسخه قبلى كه زيد بن ثابت نوشته بود، نمونه نسخه هايى استنساخ كرد و به همراه قاريانى به شهرهاى بزرگ فرستاد. از آن پس نيز همه فرقه هاى مسلمانان بر يك چيز اتفاق دارند كه : قرآن نازل بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله بى كم و كاست و مصون از هرگونه تصرف و دستبردى به سان حجت خدا بر مردم و معجزه جاويدان محمدى صلى الله عليه و آله استوار مانده است و همين متن تمام بشريت را به هدايت فرا خوانده ، اعلام مى دارد كه كسى را ياراى مانندسازى آن نيست .

قل لئن اجتمعت الاءنس و الجن على اءن ياءتوا بمثل هذا القرآن لا ياءتون بمثله و لو كان بعضهم لبعض ظهيرا. (438)

بگو اگر آدميان و پريان گرد آيند تا مانند قرآن را بر سازند، نمى توانند مانند آن را بياورند هرچند تمامى آنان پشتيبان يكديگر شوند.