2 - شك بعد از سلام - توضیح المسائل نسخه متنی

بجا آورده يا نه چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است نشده بايد آنرا بجا آورد مثلا اگر پيش از خواندن سوره شك كند كه حمد را خوانده يا نه بايد حمد را بخواند واگر بعد از انجام آن يادش بيايد كه آنرا بجا آورده بوده چون ركن زياد نشده نماز صحيح است.

مسأله 1198 - اگر شك كند كه ركنى را بجا آورده يا نه چنانچه مشغول تشهد است شك كند كه دو سجده را بجا آورده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند واگر يادش بيايد كه آن ركن را بجا نياورده در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده بايد آنرا بجا آورد واگر مشغول ركن بعد شده نمازش باطل است، مثلا اگر پيش از ركوع ركعت بعد يادش بيايد كه دو سجده را بجا نياورده بايد بجا آورد واگر در ركوع يا بعد از آن يادش بيايد نمازش باطل است.

مسأله 1199 - اگر شك كند عملى را كه ركن نيست بجا آورده يا نه چنانچه مشغول كارى كه بعد از آن است شده، بايد به شك خود اعتنا نكند، مثلا موقعى كه مشغول خواندن سوره است شك كند كه حمد را خوانده يا نه بايد به شك خود اعتنا نكند واگر بعد يادش بيايد كه آنرا بجا نياورده در صورتى كه مشغول ركن بعد نشده بايد بجا آورد واگر مشغول ركن بعد شده نمازش صحيح است بنابر اين اگر مثلا در قنوت يادش بيايد كه حمد را نخوانده بايد بخواند واگر در ركوع يادش بيايد نماز او صحيح است، ولى واجب است دو سجده سهو براى [ 227 ] حمد كه نخوانده بجا آورد، واگر واجبى كه نخوانده تشهد يا سجده باشد قضاى آنرا هم واجب است انجام دهد.

مسأله 1200 - اگر شك كند كه سلام نماز را گفته يا نه يا شك كند درست گفته يا نه چنانچه مشغول تعقيب نماز يا نماز ديگر شده يا بواسطه انجام كارى كه نماز را بهم مى زند ودر نظر عرف صدق كند كه آن انصراف از نماز است و نمازگزار از حال نماز بيرون رفته بايد به شك خود اعتنا نكند، واگر پيش از اينها شك كند بايد سلام را بگويد اما اگر در صحيح گفتن سلام شك كند در هر صورت بايد به شك خود اعتنا ننمايد چه مشغول كار ديگر شده باشد يا نشده باشد.

2 - شك بعد از سلام

مسأله 1201 - اگر بعد از سلام نماز شك كند كه نمازش صحيح بوده يا نه، مثلا شك كند ركوع كرده يا نه، يا بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه چهار ركعت خوانده يا پنج ركعت به شك خود اعتنا نكند، ولى اگر هر دو طرف شك او باطل باشد مثلا بعد از سلام نماز چهار ركعتى شك كند كه سه ركعت خوانده يا پنج ركعت نمازش باطل است.

3 - شك بعد از وقت

مسأله 1202 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز شك كند كه نماز خوانده يا نه يا گمان كند كه نخوانده به شك خود اعتنا نكند، ولى اگر پيش از گذشتن وقت شك كند كه نماز خوانده يا نه يا گمان كند كه نخوانده بايد آن نماز را بخواند بلكه اگر گمان هم كند كه خوانده، بايد آنرا بجا آورد.

مسأله 1203 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز، شك كند نماز را درست خوانده يا نه، بايد به شك خود اعتنا نكند. [ 228 ]

مسأله 1204 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز ظهر و عصر بداند چهار ركعت نماز خوانده ولى نداند به نيت ظهر خوانده يا به نيت عصر بايد چهار ركعت نماز قضا به نيت نمازى كه بر او واجب است (ما في الذمة) بخواند.

مسأله 1205 - اگر بعد از گذشتن وقت نماز مغرب و عشاء بداند يك نماز خوانده ولى نداند سه ركعتى خوانده يا چهار ركعتى بايد قضاى نماز مغرب و عشا را بخواند.

4 - كثير الشك (كسى كه زياد شك مى كند)

مسأله 1206 - اگر كسى در يك نماز سه مرتبه شك كند يا در سه نماز پشت سر هم مثلا در نماز صبح وظهر وعصر شك كند كثير الشك است، و چنانچه زياد شك كردن او از روى غضب يا ترس يا پريشانى حواس نباشد بايد به شك خود اعتنا نكند.

مسأله 1207 - كثير الشك اگر در بجا آوردن چيزى شك كند چنانچه بجا آوردن آن نماز را باطل نمى كند بايد بنا بگذارد كه آنرا بجا آورده، مثلااگر شك كند كه ركوع كرده يا نه بايد بنا بگذارد كه ركوع كرده است واگر بجا آوردن آن، نماز را باطل مى كند بايد بنا بگذارد كه آنرا انجام نداده، مثلا اگر شك كند كه يك ركوع كرده يا بيشتر، چون زياد شدن ركوع نماز را باطل مى كند بنا بگذارد كه بيشتر از يك ركوع نكرده است.

مسأله 1208 - كسى كه در يك چيز نماز زياد شك مى كند چنانچه در چيزهاى ديگر نماز شك كند بايد به دستور آن عمل نمايد، مثلا كسى كه زياد شك مى كند كه سجده كرده يا نه اگر در بجا آوردن ركوع شك كند بايد به دستور آن رفتار نمايد يعنى اگر هنوز ايستاده، ركوع را بجا آورد واگر به سجده رفته اعتنا نكند. [ 229 ]

مسأله 1209 - كسى كه در نماز مخصوصى مثلا در نماز ظهر زياد شك مى كند اگر در نماز ديگر مثلا در نماز عصر شك كند بايد به دستور شك رفتار نمايد.

مسأله 1210 - كسى كه وقتى در جاى مخصوصى نماز مى خواند زياد شك مى كند اگر در غير آن جا نماز بخواند وشكى براى او پيش آيد به دستور شك عمل نمايد.

مسأله 1211 - اگر انسان شك كند كه كثير الشك شده يا نه بنحو