كلامى سامى از فارابى
([ و العقل الهيولانى ان كان قدسيا فانه مستعد لان يصير عقلا بالفعل أتمو اذا كان العقل الهيولانى
قد يتصل بالمفارق من دون
تعلم أعنى من دون استعمال فكر و لا خيال فلان يتصل به العقل بالفعل أوجب و أولى ]) . اگر كسى در اوصاف و
احوال جمادات و عالم نباتات و خواص و آثار تكوينى آنها به كتب مربوطه مراجعه كند
و مقدارى به اسرار
فطرى آنها معرفت پيدا نمايد
صولت اعتراض او در اعتلاى وجودى و اشتداد روحى انسان كامل البته مبدل
به دولت اعتراف مى گردد . نمط هشتم و نهم و دهم اشارات شيخ رئيس و شرح خواجه بر آن بخصوص دهم كه در
اسرار آيات است هر يك بابى براى ورود و وصول به بيان واقعى اين معمى است
و هر يك از فصوص و فتوحات شيخ
اكبر اگر از زبان فهمى فهميده شود گشاينده اين طلسم است .