ابراهيم نهمى و مدائنى جامع خطب امير عليه السلام
و ديگر از جامع خطب ([ابو اسحق ابراهيم بن سليمان نهمى
كوفى]) است
نجاشى در رجال و شيخ طوسى در فهرست آورده اند كه([ : له كتب منها كتاب الخطب]) . ديگر از جامع
خطب ([
مدائنى]) مورخ معروف است . ابن نديم در فهرست گويد([ : ابوالحسن على بن محمد مدائنى در سن نود و
سه سالگى در 225 هوفات كرده است]) . خوانسارى در روضات آورده است([ : ابوالحسن المدائنى الاخبارى صاحب
كتاب الاخبار و التواريخ الكثيره التى تزيد على مأتى كتاب منها كتاب خطب اميرالمؤمنين عليه السلام])
. در فهرست ابن نديم چنانكه در طبع مصر آمده است در تعداد كتب مدائنى دوبار آمده است كه([ له كتاب خطب
النبى صلى الله عليه و آله]) ظاهرا دومى بايد كتاب خطب على عليه السلام باشد .
عبدالعزيز جلودى جامع خطب و رسائل و اشعار امير عليه السلام
([ عبدالعزيز بن يحيى بن احمد بن عيسى جلودى])جامع خطب و مواعظ و رسائل و كتب و قضا و دعاى امير عليه
السلام و نيز جامع اشعار منسوب به آن حضرت است . جدش عيسى جلودى از اصحاب ابى جعفر امام باقر عليه
السلام است
عالم جليل نجاشى در رجال گويد :([ له كتب قد ذكرها الناس منها كتاب مسند اميرالمؤمنين عليه السلام
كتاب خطبه عليه السلام
كتاب
شعره عليه السلام ،
كتاب قضاء على عليه السلام ،
كتاب رسائل على عليه السلام ،
كتاب مواعظه عليه
السلام ،
كتاب الدعاء عنه عليه السلام ])
و چندين كتاب ديگر نيز از اميرالمؤمنين عليه السلام نوشته و
نجاشى ذكر كرده است . اينجانب اكثر اشعار ديوان منسوب به امير عليه السلام را از ديگران يافته است و
همه را با ذكر ماخذ و مصادر در تكلمه منهاج البراعه ( 1 ) آورده است . بسيارى از اشعار ديوان بيان
روايات مروى از آن جناب است كه ديگران به نظم در آوردند و چون مضمون آنها از امير عليه السلام است
اشعار را به آن حضرت نسبت داده اند مثل ابيات([ يا حار همدان من يمت يرنى الخ]) كه سيد حميرى قول امير
عليه السلام به حارث همدانى را به نظم آورده است
و اصل خبر را شيخ مفيد در مجلس اول امالى خود نقل
كرده است
و پس از نقل خبر گفت([ : قال جميل بن صالح و انشدنى ابو هاشم السيد الحميرى الخ]) . و از آن
جمله است اشعار بسيارى در ديوان كه نصايح امام به فرزندش امام حسن عليه السلام و امام حسين عليه
السلام كه وصاياى آن جناب را به سبطين به نظم در آوردند و از اينروى اشعار به خود آن حضرت انتساب داده
شد . علاوه اينكه سبك اشعار از حيث بلاغت و فصاحت نسبت به ديگر كلمات امير عليه السلام چون خطب و
رسائل و
حكم نهج و غير آن بسيار متفاوت است و سست به نظر مى آيد
ظاهرا بايد گفت رجزهايى كه از آن حضرت نقل شده
است اسناد آنها به آن جناب خالى از قوت نيست كه سيرت ابطال عرب در ميدان مبارزه اين بود . بسيارى از
اشعار([ على بن ابى طالب قيروانى]) به آن جناب نسبت داده شده كه اشتراك در اسم موجب اين اشتباه شده است
.
1 ص 306 315
ج 1 .