و چون جسمانى نيست مجرد است و اين همان قوه ايست كه او را نفس ناطقه گوييم . ولكن حق اين است كه كلام كامل اميرالمؤمنين دال است كه نفس را فوق تجرد است نه اينكه فقط مجرد است چه به براهين قطعيه ثابت شده است كه انسان هويت واحده ذات مراتب است از مرتبه طبع گرفته تا مرتبه فوق طور تجرد عقلى و او را در هر مرتبه احكامى خاص مربوط به همان مرتبه است در مقام طبع روح متجسم است به اين معنى لطيف و شريف كه بدن مرتبه نازله حقيقت انسان است و در مرتبه فوق آن كه مرتبه خيال و مثال متصل است تجرد برزخى دارد و بسيارى از ادله تجرد نفس ناظر به اين مرتبه است مثل ادله اى كه مرحوم آخوند در فصل ششم طرف دوم مسلك خامس اسفار به اين عنوان مى فرمايد([ : فصل فى ان المدرك للصور المتخيله ايضا لا بد ان يكون مجردا عن هذا العالم ( 2 ) و در مرتبه عقل تجرد عقلى دارد كه كثيرى از ادله تجرد نفس ناظر به اين مرتبه
1 شرح ابن ابى الحديد ( چاپ مصر ) ج 19 ص 25 . 2ج 1 ص 316 ط 1 .