لطفا منتظر باشید ...
چه اينكه اصل واقعيت نيز اين چنين است
كه نه قابل اثبات مى باشد و نه در خور نفى
بلكه أولى بالذات خواهد بود .صدرالمتألهين ( ره ) چنين مى فرمايد :و اذا ثبت مسأله العله والمعلول
صح البحث
و ان ارتفعت
ارتفع مجال البحث . ( 2 )
تبيين محور معلوليت
گرچه اصل عليت هم بديهى است و هم مقبولليكن تحقيق مهم در تبيين محور معلوليت معلول انجام مى
پذيرد
كه آيا مدار معلول بودن چيزى
اصل وجود اوست به طورى كه هستى همسان با معلوليت بوده و
وجودى كه معلول نباشد واقعيت ندارد
چنانكه ماديون بر آن اند
يا محور معلول بودن چيزى اصل وجود
نيست بلكه وصف آن است
چنانكه الهيون بر آن اند .و اختلاف الهيون در اين است كه آيا وصف حدوث
مايه احتياج معلول به علت است
يا وصف امكان ماهوى يا وصف امكان فقرى . يا دقيقتر از همه اينها
اصل عليت به تشأن برمى گردد
و سخن از تشكيك وجود رخت برمى بندد
و نوبت به وحدت شخصى وجود و
تشكيك در ظهور نه در اصل وجود برمى گردد .
شرح گفتار صدر المتألهين ( ره )
استدلال صدرالمتألهين ( ره ) هرگز براى اثبات اصل قانون عليت نيستبلكه براى بيان مدار معلوليت و
تلازم ضرورى علت و معلول و امتناع انفكاك آنها از يكديگر است
چه اينكه عنوان بحث وى نيز كاملا
حاكى تعيين محور گفتگو مى باشد :فصل فى وجوب وجود العله عند وجود معلولها و فى وجوب وجود المعلول عند
وجود العله . ( 3 )
پاسخ نقد مرحوم شهيد صدر بر ملا صدرا ( ره )
بنابرايننقد برخى از معاصران بزرگوار بر صدرالمتألهين ( ره ) و همچنين بر علامه طباطبائى ( ره ) وارد
نخواهد بود . ( 4 )اما مطلب چهارم
مهمترين سرمايه جهان بينى همانا معرفت نفس است .صدرالمتألهين
( ره ) درباره معاد شناسى چنين مى فرمايد :و مفتاح العلم بيوم القيامه و معاد الخلائق
هو معرفه النفس و مراتبها ( 5 ) و مفتاح هذه المعارف معرفه
النفس . ( 6 )
2 . اسفار ج 3 ص 163 . 3 . اسفار ج 2 ص 131 . 4 . الأسس المنطقيه لاستقراء ص 112 .
