تقسيم غنايم - نظام دفاعی اسلام نسخه متنی

در حقيقت ، عطيّه و تفضّلى است كه براى جبران گوشه اى از زحمات رزمندگان ، از جانب پيامبر(ص )به آنان
داده شده است . و در اين جا، حاكم از حق خود بـه آنـان بـخـشـيـده اسـت .(668) آيـه 41 سـوره انفال چنين
است :

(وَاعـْلَمـُوا اَنَّمـا غـَنـِمـْتـُمْ مـِنْ شـَيـْى ءٍ فـَاَنَّ لِلّهِ خـُمـُسـَهُ وَ
لِلرَّسُولِ وَ لِذِى الْقُرْبى وَالْيَتامى وَالْمَساكينَ وَابْنِ السَّبيلِ)

بـدانـيـد هـر غـنـيـمـتـى كـه بـه دسـت شـمـا مـى رسـد يـك پـنـجـم آن بـراى خـدا و پـيـامـبـر(ص
)واهل بيت او و يتيمان و مستمندان و در راه ماندگان است .

تقسيم غنايم

غـنـايـمى كه در ملكيت قرار مى گيرند، يك پنجم آن در اختيار امام و حاكم اسلامى قرار مى گيرد تـا بـه
مـصـارفـى خـاص و آنـچـه صـلاح مـى بـيند، برساند، و چهار پنجم باقيمانده ، از آنِ رزمـنـدگان
اسلام است كه در نبرد شركت داشته اند و پس از كسر هزينه هاى جنگ ، باقيمانده را ميان آنان تقسيم مى
كنند.

هـزيـنـه هـاى جـنـگ عـبـارتـنـد از: هـزيـنـه گـردآورى و نـگـهـدارى و نقل و انتقال غنايم ، جايزه
ها و تشويق ها كه امام به برخى رزمندگان اختصاص مى دهد، بخشش هـاى تـاءليـف قـلوب ، صـفـايـا و جعائل
(669). به اين صورت كه به پيادگان يك سـهـم و بـه سـواركـاران دو سهم ( يك سهم براى رزمنده و يك سهم براى
اسب او) اختصاص مى يـابـد.(670) در شـرايط فعلى ، كه هزينه هاى جنگ و تداركات و پشتيبانى و حقوق تـوسـط
دولت انـجـام مـى شـود و اسـلحـه و مهمّات و وسايل نقليه در اختيار رزمندگان قرار مى گـيـرد غـنايم
نيز طبق نظر ولىّ امر و رهبر به مصرف مى رسد و هر چه او مصلحت بيند، درباره نيروهاى مسلّح و داوطلب
عمل مى شود. البته ، سلاح و مهمّات و ابزار جنگى غنيمتى همه در اختيار دولت قرار مى گيرد. امام خمينى
(ره )مى فرمايد:

در غـنـايم به دست آمده ، آلات و ادوات جنگى مربوط به دولت اسلامى است و در غير آن تصرّف بـراى هـر
رزمـنـده اى كـه بـدسـت آورده مـانع ندارد؛ مگر مسؤ ولين امر در دولت اسلامى مقرّرات خاصّى وضع
نموده باشند..(671)

نيز مى فرمايد:

بـراى مـقـاتـليـن بـرداشـتـن چـيـزهاى مختصر مثل آنچه ذكر شده [انگشتر، لباس و كفش دشمن ] و تصرّف
در آن اشكال ندارد..(672)

محرومان از غنايم

دو گـروه از غـنايم محرومند:

1 ـ گروهى كه سپاهيان را از جنگ با دشمن مى ترسانندكه آنان را (مـُخـْذِل
) مـى نـامـنـد؛

2 ـ گروهى كه كثرت و نيرومندى دشمن را بازگو مى كنند و موجب تضعيف روحيه نيروهاى
اسلام مى شوند كه (مُرْجِف ) ناميده مى شوند..(673)

استفاده از غنايم پيش از تقسيم

هـيـچ يـك از رزمندگان حق استفاده از غنايم را پيش از تقسيم ندارد؛ همچنان كه اميرمؤ منان (ع )به
هـنگام بازگشت از سفر جنگى يمن ، حلّه هاى غنيمتى را كه لشكريان پيش از تقسيم به تن كرده بـودنـد، از
آنـان بـازسـتـانـد و آنـان را بـر ايـن عـمـل تـوبـيـخ كـرد و رسول خدا(ص )نيز عمل آن حضرت را
تاءييد فرمود..(674)

البـته ، در برخى موارد، ضرورت ايجاب مى كند كه پيش از تقسيم ، از غنايم استفاده شود. در ايـن صـورت ،
مـانـعـى نـدارد؛ مـثـل اسـتـفـاده از سـلاح و مـهـمـات ، مـواد غـذايـى ، وسايل نقليه و موادّ
سوختى ؛ چنان كه امام على (ع )مى فرمايد:

عـيـبـى نـيـست كه از غنايم ، پيش از تقسيم ... در جهاد با دشمن در صورت نياز، استفاده شود، از قبيل :

سلاح ، مركب ، مواد غذايى ..(675)

حكم اموال غير منقول

اموال غير منقول ، مانند سرزمين هاى فتح شده و ساختمان ها، همه در اختيار امام وحاكم اسلامى قرار مى