چـون مدينه از مكه فاصله زيادى داشت ، سازماندهى نيروها، و جمع آورى عده و عُدّه با فراغت خاطر صورت
مى گرفت ..(174)3ـ بـا هـجـرت مـسـلمـانـان بـه مـديـنـه و اذيـت و آزارهـايـى كـه از مـشـركـان متحمل شده بودند،
انگيزه جهاد و مبارزه و دفاع در آنان تقويت شده بود.
جهاد در دوران پيامبر (ص )
پـس از هـجـرت رسـول گـرامى (ص )به مدينه و تشكيل حكومت اسلامى ، توطئه و فتنه دشمنان اسـلامشـديـدتـر شـد، بـه خـصـوص مـشـركـان و يـهـوديـان كـه از هـمـه كينه توزتر و خشن تـر.(175)بـودنـد. آنـان ، كـه نـمـى توانستند پيشرفت و قدرت روزافزون اسلام و گرايش مردم به اين آيين الهى را
تاب آورند و از طرفى ديگر تبليغات منفى ، ترور، محاصره اقـتـصـادى و... را بـى ثـمـر يـافـتـند، به
توطئه نظامى روى آوردند و جنگ هايى بسيار عليه پيامبر(ص )و مسلمانان تدارك ديدند. از اين رو، پيامبر
اكرم (ص )همزمان در چند جبهه مى جنگيد: در برابر قريش ( مشركان مكّه )، يهوديان ، ديگر قبيله هاى مشرك ،
روميان و منافقان .رسـول خـدا(ص )در عـرصـه جـهـاد و دفـاع از اسـلام در مـقـابـل ايـن دشـمـنان ، بيش از هشتاد(176) نبرد
بزرگ و كوچك را رهبرى و فرماندهى كرد كه در تاريخ اسلام به نام (غزوه ) و (سريّه )(177) معروفند.
اهداف جنگ ها و عمليات هاى پيامبر (ص )
پـيـامـبـر اكـرم (ص )در نـبـردهـايـش بـخـصـوص بـا قـريـش اهـداف ذيل را پى مى جست :1ـ دفاع از اسلام و مسلمانان در برابر يورش نظامى دشمن2ـ برداشتن موانع تبليغ اسلام و نشر دين الهى3ـ ريـشـه كـن سـاخـتـن شـرك و بـت پـرسـتـى بـه عـنـوان يـك عـقـيـده باطل و خرافى4ـ نمايش قدرت در برابر تبليغات و تهديدات مشركان5ـ كسب اطّلاع از تحركات دشمن6ـ ناامن كردن راههاى تجارتى قريشتاكتيك هاى پيامبر (ص ) در جنگ ها
رسـول خـدا(ص )تـا سـال پـنـجـم در غـزوات از تـاكتيك دفاعى بهره مى بُرد و از قلمرو حكومت اسـلامـى، يـعـنـى مـديـنـه ، دفـاع مـى كـرد. ولى پـس از شـكـسـت احـزاب در نـبـرد خـنـدق در سـال پـنـجـم
هـجـرى ، تـاكـتـيك هاى پيامبر(ص )به صورت تهاجمى درآمد. پيامبر(ص ) پس از پيروزى در غزوه احزاب فرمود:(اَلاْ نَ نَغْزُوهُمْ وَ لا يَغْزُونَنا).(178)از اين پس ما بدانان هجوم مى بريم ، نه آنان به ما.ابـوسـفيان در نامه اى تهديدآميز به پيامبر(ص )نوشت (ما باز مى گرديم و تا بساط شما را
بـرنـچـيـنـيـم بـاز نـمى ايستيم .) پيامبر(ص )در پاسخ نوشت : (از ديرباز مغرور بودى ، تو ديـگـر
نـخـواهـى تـوانـسـت بـه ايـن سـرزمـيـن لشـكـر بـكـشـى ، بـلكـه ايـن مـايـيـم كـه در داخـل
خـانـه تـان با شما مى جنگيم . دو بت لات و عزّى شكسته مى شوند و روزى مى آيد كه تو بايد از خود دفاع
كنى .).(179)ولى رسـول خـدا(ص )در جـنـگ هـا، هـمـيـشـه تـسـليـم دشـمـن را بـر نـابـودى اش تـرجـيـح مـى
داد.).(180)جبهه هايى كه پيامبر(ص )با آن روبه رو بودند عبارت است از :