كفايى بودن جهاد ابتدايى - نظام دفاعی اسلام نسخه متنی

قرآن كريم در دو آيه ، معذوران از جهاد را، كه فاقد سلامت جسمانى اند، بيان مى كند:

(لَيْسَ عَلَى الاَْعْمى حَرَجٌ وَ لا عَلَى الاَْعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْمَريضِ حَرَجٌ).(374)

بر نابينا و لنگ و بيمار گناهى نيست [اگر در ميدان جهاد شركت نكنند].

(لَيْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى حَرَجٌ).(375)

بر ضعيفان و بيماران ايرادى نيست [كه در ميدان جنگ شركت نجويند].

پيامبر خدا(ص )در پاسخ به پاى فشارى عمرو بن جموح لنگ براى شركت در جنگ احد، فرمود:

(اَمّا اَنْتَ فَقَدْ عَذَّرَكَ اللّهُ وَ لا جِهادَ عَلَيْكَ).(376)

اى عمرو! خداوند تو را از شركت در جهاد معاف داشته است و جهاد بر تو واجب نيست .

6 ـ توانايى مالى
از ديگر ويژگى هاى بايسته اى كه فقيهان بر آن اتّفاق نظر دارند، توانايى و قدرت مالى اسـت ؛ به اين
معنا كه رزمنده بايستى توان پرداخت و تاءمين نفقه خانواده خود را در مدت حضور در جـنـگ و نيز توانايى
تهيّه سلاح و تجهيزات و امكانات مورد نياز جنگيدن را داشته باشد. در بخشى از آيه 91 سوره توبه مى
خوانيم :

(... وَ لا عَلَى الَّذينَ لا يَجِدُونَ ما يُنْفِقُونَ حَرَجٌ)

بـر آنـان كـه وسـيـله اى بـراى انفاق [و تجهيز] در راه جهاد ندارد، ايرادى نيست كه در ميدان جنگ شركت
نجويند.

مـراد ايـن آيـه ، افـرادى انـد كـه تـوان شـركـت در جـهـاد را بـه دليـل فـقـر مـالى نـدارنـد..(377)

ولى اگـر كـسـى رزمـنـده اى فـقير را تجهيز كند و امكانات مالى ، سلاح و مركب در اختيار او بگذارد،
در صورتى كه به عنوان اجرت نباشد و اجير گـرفـتـن فـرد تـلقـى نـشـود و بـلكـه صـرفـاً كـمـك بـه او
بـاشـد، پـذيـرفـتـن آن مال و تجهيزات واجب است (378) و در اين صورت ، شخص رزمنده از حالت عسر و حرج و
فـقـر مـالى خارج مى شود و ادلّه قرآنى و روايى مبنى بر داشتن قدرت مالى بر او صدق مى كند..(379)

بـنابراين ، چنانچه حكومت اسلامى هزينه و نفقه رزمندگان و خانواده آنان را بپردازد و سلاح و
تـجـهـيـزات در اخـتـيـار آنـان بـگـذارد، شـرط (تـوانـايـى مـالى ) ـ حـاصـل مـى گـردد و شـركـت
ايـن افـراد در جـهـاد واجـب مـى شـود، بـه ويـژه آن كـه امـروزه بـه دليـل پـيـچيده بودن سلاح ها و
هزينه بسيار بالاى تهيه و ساخت و نگهدارى آن ها چاره اى نيست جز آن كه فرد، در سازمان نظامى قرار گيرد
و از آن طريق تجهيز شود.

7 ـ مانع نشدن پدر و مادر

از ديـگـر ويـژگـى هـاى بـايـسـتـه ، مـمـانـعـت نـكـردن پـدر و مـادر مـسـلمـان ، عاقل و حرّ از
رفتن فرزند به جبهه است .(380) جز در مواردى كه جهاد بر آنان واجب عـيـنـى شـده اسـت كـه در ايـن صـورت
، حـتـّى بـا مـخـالفـت آنـان نـيـز شـركـت در جهاد واجب است ..(381)

كفايى بودن جهاد ابتدايى

جهاد ابتدايى كفايى است ، يعنى بر همه مسلمانانى كه توان و ويژگى هاى حضور در جبهه جنگ را دارنـد، به
عنوان يك تكليف الهى واجب است . هر كس بدون عذر از شركت در جهاد سرباز زند، متخلّف از جنگ محسوب مى
شود، جز معذوران كه تكليف از آنان ساقط است .

بـلى مـمـكـن اسـت بـا اقـدام گـروهى از مسلمانان ، حضور در جبهه از ديگران ساقط شود. لذا با تـرك آن
، هـمه مسلمانان گناهكارند و مستحقّ مجازات و كيفر.(382) اما امداد رسانى بر وجوب خود باقى است .

2 ـ امير مؤ منان (ع )مى فرمايد:

جـهـاد بـر همه مسلمانان واجب است ، به دليل آيه (كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتالُ).(383) (بر شـمـا
جـنـگـيدن تكليف شده است ) اگر گروهى از مسلمانان به جهاد روند فرصتى براى ديگر مـسـلمـانـان هـسـت
كـه تـكـليـف از آنـان سـاقـط شـود، بـه شـرط آن كـه كـسـانـى كـه مـشـغـول جـنگ با دشمنند، به يارى
شان نيازمند نباشند. اگر آنان نيازمند به يارى شوند، بر هـمـه واجـب اسـت كـه به قدر كفايت ، آنان را
يارى دهند؛ خداوند مى فرمايد: (وَ ما كانَ الْمُؤ مِنون ليـنـفـروا كافّة )(384) اگر شرايطى پيش آيد كه