موضع عباسيان در برنامه ريزى امام(ع)
اما حكمرانان عباسى براى بدست گرفتن كارهاى امام(ع)و عارى كردن برنامه امام از هرگونه تاثير و لگام زدن بر معارضه او،با روشهاى زيرعمل ميكردند:1-صف آرايى در برابر امام(ع)و به مبارزه طلبيدن او(ع)از نظرعلمى.درين مورد،نقشه هاى آنها با شكست روبرو گرديد زيرا چنانكه گفتيم،امام(ع)پاسخ پرسشها و
استفتائات آنان را ميداد.2-كوشش در جلب امام و كشانيدن او بطرف خود و نزديك ساختن او به دربار تا افكار وى(ع)
بى ثمر و بى تاثير گردد و از پايگاههاى توده اى خوددور افتد.مى توان موضع امام(ع)را در
پذيرفتن و اظهار موافقت براى حضوريافتن در سامره و همراهى با آنان چنين تفسير كرد:الف:حمله و فشار و اجبار تا مرز مرگ پيش مى آمد و مخالفت وامتناع آشكار امام از حضور
يافتن در مجلس متوكل به اين نتيجه مى رسيد كه حكومت را بر ضد خود تحريك كند و خارج
شدن خود را از مدينه،صورت دشمنى با آنان دهد.چنان كارهائى،با سياست گام بگام و مرحله
بمرحله اى كه امام در مقابل دولت ترسيم كرده بود وفق نميداد.ب:امام(ع)ميخواست،سخن چينها و افتراهاى بعضى از جاسوسان را كه خواستار گرفتارى و
آزردن او بودند،بداند.عبد الله بن محمد كه درمدينه مسئول سپاه و نماز بود،متوكل را
متوجه خطرى كرد كه از جانب امام او را تهديد مى نمود.او معتقد بود كه فعاليتهاى امام(ع)
در مدينه،عليه سلامت و امنيت دولت است.او با سخن چينى و نشر خبر،شايع كرد كه در خانه
امام(ع)
اسلحه،نيز نامه هائى وجود دارد.ازين رو بود كه امام(ع)مى خواست دربرابر حكام طورى
حركت كند كه شك و بيمى در دلها برنينگيزد تا شايد بتواندفرصتى بدست آورد و در
زمينه هاى لازم به فعاليت پردازد و تحرك و كوشش رادوباره آغاز كند.ج:امام(ع)شايد با زيستن در محيط طبقات حاكم و با نفوذ دولت مى خواست به اين امر
توفيق يابد كه در ميان آنان سخن حق را رايج گرداند واز موضع عادلانه خود دفاع كند-اين
احتمال درست نيست-زيرا آنان براى شخصيت امام احترام قايل بودند و علم و نسب و شرافت
او را بزرگ ميداشتندو مى ستودند.امام(ع)،به اين جهت مى توانست در سطوح بالا،محبت
واحترام و توجه آنان را بخود جلب كند.د-امام در آن هنگام اين مساله را ميدانست كه طبيعت حكومت عباسى، سراپا بر اساس
حسب و نسب مبتنى است و نسبتها و پيوندهاى خانوادگى ومصالح شخصى و واسطه انگيزى،
پايه آن است.امام انديشيد كه مى توان ازين واقعيت به سود اسلام بهره جست و كوشيد تا از
فشار و ستم نسبت به مردم خودبكاهد و خطرهائى را كه به آنجا متوجه است براند.