ارتباط شهيد با فضل بن يحيى - جزیره خضراء نسخه متنی

ارتباط شهيد با فضل بن يحيى

ادعا شده كه شهيد(ره) داستان جزيره را بدون واسطه از (فضل بن يحيى) روايت فرموده است ولى اين ادعا, بسيار بعيد است و هيچ دليلى هم بر صحت آن وجود ندارد, چون سال تولد شهيد(ره) 734قمرى است و در سال 750قمرى هم به طرف حلّه مهاجرت مى كند و حدود پنج سال آن جا اقامت كرده, سپس به وطن خود بازمى گردد.(1)
از طرف ديگر ما مى دانيم كه (فضل بن يحيى) در سال 699قمرى كه داستان را از (على بن فاضل) شنيده, حيات داشته است. بنابراين با توجه به آن چه در روايت جزيره آمده كه (فضل بن يحيى) دوست سيد فخرالدين بوده; يعنى در حقيقت دوست كسى كه (على بن فاضل) مهمان او بوده است و هم چنين على بن فاضل در موقع ورود (فضل بن يحيى) به احترام او بلند مى شود و مى خواهد او را به عنوان تكريم جاى خود بنشاند .

هم چنين با توجه به اين كه (فضل) مدتى در شهر (واسط) به فراگيرى دانش مشغول بود و به همين جهت در سخنان (على بن فاضل) شواهدى مى يابد كه دلالت بر علم و دانش او در اكثر علوم فقه و حديث و ادبيات عرب مى كند .

و با ملاحظه اين كه (على بن فاضل) در حضور جمعى از علماى شهر حلّه و اطراف آن, تنها به او توجه كرده و داستان جزيره را خطاب به او نقل مى كند .

با توجه به مطالب فوق و علاوه بر آن, توجه به تاريخ اجازه نقل حديث كه توسط (اربلى) در سال 691قمرى(1) به او داده شده, كاملاً روشن مى شود كه (فضل بن يحيى) در آن موقع, دانشمندى فاضل در علوم فقه و حديث و ادبيات عرب و اغلب علوم ديگر بوده است و علماى ديگر او را مقدم بر خود و جليل القدر مى دانسته اند و شخصى با چنين ويژگى هايى بايد در حدود پنجاه يا شصت ساله يا حداقل چهل و پنجاه ساله باشد مگر اين كه به طور استثنايى از نوابغ و نوادر باشد كه البته اگر چنين بود در تاريخ ثبت مى شد .

نتيجه مى گيريم كه بين زمان ملاقات (فضل بن يحيى) با (على بن فاضل) در سال 699قمرى كه داستان جزيره را از او شنيده, و بين زمان ورود شهيد(ره) به شهر حلّه در سال 750قمرى بيش تر از پنجاه سال فاصله است و خيلى بعيد است كه شهيد در اين شرايط, او را درك كرده باشد .

و بر فرض كه بپذيريم كه شهيد(ره) او را درك كرده, هيچ دليلى نداريم كه داستان جزيره را بدون واسطه از او نقل كند .

و فرضاً كه با شما همراهى كنيم و اين مطلب را هم بپذيريم, ولى محدث نورى(ره) نقل مى كند كه (هزار جريبى) يابنده اصلى رساله جزيره را شهيد(ره) مى داند و بر اساس اين نظر, واسطه بودن (فضل بن يحيى) براى شهيد در نقل داستان ردّ مى شود. علاوه بر اين كه ما به طور كلى دليلى بر واسطه بودن (فضل بن يحيى) براى شهيد نداريم, چرا كه شايد واسطه بين شهيد(ره) و (على بن فاضل) فرد يا افرادى ديگر باشند .