دلايل عدم وجود فرزند براى امام - جزیره خضراء نسخه متنی

دلايل عدم وجود فرزند براى امام

رواياتى كه قبلاً بيان كرديم هيچ كدام, شايستگى نداشتند كه ثابت كنند امام & در حال حاضر داراى فرزند مى باشد. پس عقيده شيخ مفيد و بياضى و طبرسى و ديگران ـ رحمة ا عليهم ـ تأييد مى شود. علاوه بر آن شواهد و دلايل ديگرى در اين زمينه وجود دارد كه بيان مى كنيم:

1. مسعودى روايت كرده است كه على بن حمزه و ابن سراج و ابن ابى سعيد مكارى بر حضرت رضا & وارد شدند, پس على بن ابى حمزه به حضرت عرض كرد: از پدران شما روايت كرده ايم … تا به اين مطلب رسيد و گفت: روايت كرده ايم كه هيچ امامى فوت نمى كند تا اين كه فرزند (جانشين) خود را ببيند. حضرت رضا فرمود: آيا در اين حديث, قيد كرده ايد: (غير از قائم) عرض كردند: خير, حضرت فرمودند: آرى روايت كرده ايد ولى شما نمى دانيد براى چه اين مطلب گفته شده و معناى آن چيست. ابن ابى حمزه گفت: ولى محققاً اين نكته در حديث آمده است .

حضرت رضا & به او فرمود: واى بر تو, خداوند از تو درگذرد, جرأت كرده اى كه عليه من به مطلبى كه بعضى از آن را با بعضى ديگر مخلوط نموده اى به اعتراض برخيزى؟

بعد از آن حضرت فرمود: خداوند فرزند (و جانشين) مرا به زودى به من نشان خواهد داد.(1)
2. از محمد بن عبدا بن جعفر حميرى از پدرش و او از على بن سليمان بن رشيد, از حسن بن على خزاز نقل مى كند كه گفت: (على بن حمزه بر حضرت رضا & وارد شد و به آن حضرت عرض كرد: آيا شما امام هستيد؟ حضرت فرمود: بلى .

ابى حمزه گفت: از جدّ شما, جعفربن محمد, شنيدم كه مى فرمود: هيچ امامى نيست مگر اين كه براى او فرزندى (و جانشينى) هست .

حضرت به او فرمود: اى شيخ! آيا تظاهر به فراموشى مى كنى يا واقعاً فراموش كرده اى, امام جعفر صادق & اين طور نگفته بلكه فرمودند: هيچ امامى نيست مگر اين كه پس از او فرزند (و جانشين) است; غير از امامى كه حسين بن على } بر او (از قبر) بيرون مى آيد. پس آن امام, فرزند نخواهد داشت .

ابن حمزه به حضرت عرض كرد: فدايت شوم, درست فرمودى, مطلبى كه از جدّ شما شنيدم همين بود.(1)
واضح است كه مقصود, اشاره به رجوع امام حسين & و خروج آن حضرت از قبر در زمان امام مهدى (عج) مى باشد, چون در احاديث زيادى قبل از اين روايت آمده است كه امام حسين & وقت وفات حضرت مهدى(عج) براى غسل دادن آن حضرت, برمى گردند.(1)
3. اما آن چه كه راجع به فرمان روايى و حكومت فرزندان مهدى & بعد از آن حضرت گفته مى شود نيز مورد شك و ترديد است .

شيخ مفيد(ره) مى گويد: بعد از حكومت حضرت مهدى & براى هيچ كس حكومتى نخواهد بود مگر مطلبى كه در روايتى آمده و حاكى از اين است كه فرزندان حضرت, اگر خدا بخواهد, پس از او قيام خواهند كرد, ولى همان طور كه ملاحظه مى شود قيام فرزندان حضرت به طور قطع و جزم در روايت نيامده است, برعكس اكثر روايات دلالت دارند بر اين كه (مهدى امت از دنيا نخواهد رفت مگر چهل روز قبل از قيام قيامت كه در اين چهل روز فرج(1) و نشانه هاى خروج مردگان از قبور و برپايى قيامت براى رسيدگى به حساب خلايق خواهد بود.)(1)
عبارت مرحوم طبرسى هم تقريباً مشابه عبارت مفيد(ره) است با اين تفاوت كه او در جمله اى مى گويد: (در روايت صحيح وارد شده كه بعد از حكومت قائم & براى هيچ كس حكومتى نخواهد بود ….)(1)
و مرحوم بياضى هم بعد از اين كه روايت نقل شده از ابن عباس و انس را توصيف به شاذ مى كند ـ روايتى كه ظاهرش بر حكومت بعد از مهدى & دلالت دارد ـ مى گويد: (در اكثر روايات آمده كه آن حضرت فوت نمى كند مگر چهل روز قبل از قيامت و در اين چهل روز حالت نابسامانى و نشانه هاى خروج مردگان براى رسيدگى به حساب آن ها آشكار خواهد بود.)(1)
ايشان هم چنين بعد از نقل روايتى با اين مضمون كه (بعد از ائمه اثناعشر, دوازده مهدى ديگر خواهد بود) مى فرمايد: (روايت قائل به دوازده مهدى بعد از دوازده امام, نادر و مخالف روايات صحيح و مشهور و متواتر است, چون روايات مشهور دلالت دارند بر اين كه بعد از قائم آل محمد(عج) دولتى نخواهد بود و آن حضرت از دنيا فوت نخواهند كرد مگر چهل روز كه در آن آشفتگى و نشانه هاى خروج مردگان و برپايى قيامت آشكار خواهد بود.)(1)
مرحوم حرّ عاملى نيز درباره روايات فوت حضرت مهدى & قبل از چهل روز ـ كه به آن اشاره شد ـ مى فرمايد: (خبر وفات حضرت مهدى & چهل روز قبل از قيامت از طرق گوناگونى روايت شده كه منابع آن, در حال حاضر پيش من نيست.)(1)
شايد مقصود حرّ عاملى(ره) رواياتى باشد با اين مضمون كه مى گويد: (زمين از حجت خدا خالى نخواهد بود و حجت خدا از زمين قطع نخواهد شد مگر چهل روز قبل از قيامت.)(1)
علاوه بر آن مى توان مضمون آن ها را با روايتى كه از پيامبر ْ نقل شده تأييد كرد, حضرت ْ در آن روايت مى فرمايد: (دوازده خليفه بعد از من خواهند بود كه همگى آن ها از قريش هستند.)
از حضرت سؤال شد: (پس از آن چه خواهد شد؟)
فرمود: (پس از آن آشفتگى و نابسامانى خواهد بود.)(1)
به طور كلى از بعضى نقل ها روشن مى شود كه اعتقاد به اين نكته جزء اعتقادهاى شيعه بوده است; به عنوان نمونه, عبدا بن جعفر حميرى مى گويد: (من و شيخ ابوعمر ـ رحمه ا ـ نزد احمد بن اسحاق بوديم, پس احمد بن اسحاق با چشم به من اشاره كرد كه از او درباره مسئله جانشينى سؤال كنم. بنابراين گفتم: اى ابوعمر, راجع به مطلبى مى خواهم از تو سؤال كنم كه من خودم در آن شك و ترديد ندارم. اعتقاد و دين من اين است كه: زمين از حجت خالى نخواهد بود مگر چهل روز قبل از قيامت, وقتى آن زمان فرا رسد حجت برداشته و درهاى توبه بسته خواهد شد ….)(1)
و البته مقصود از حجت, امام & مى باشد همان طور كه از سياق اين خبر و هم چنين روايت هاى ديگر به دست مى آيد كه: زمين از حجت خالى نخواهد بود.(1)
و باز از جمله رواياتى كه دلالت بر عدم وجود حكومت بعد از حضرت مهدى & مى كند رواياتى است كه مى گويد: اگر حتى دو نفر بر روى زمين باقى بمانند يكى از آن ها امام خواهد بود.(1)
بعد از ملاحظه مطالبى كه گذشت ما نمى توانيم آن چه را كه در مورد فرزند داشتن امام در روايت جزيره خضرا يا غير آن گفته مى شود تأييد كنيم يا به رواياتى كه به عنوان (نادر و شاذ) توصيف شده اند اطمينان نماييم; رواياتى كه مى گويند: براى حضرت فرزندانى است كه پس از او به حكومت خواهند رسيد .

البته ترديد ما در مورد فرزند داشتن حضرت قبل از ظهور, مستند به دو روايتى است كه قبلاً ذكر كرديم .

و ترديد ما در مورد حكومت فرزندان آن حضرت بعد از او, به روايت سوم مستند است, مخصوصاً با توجه به انكار قطعى بزرگانى كه فرمودند: روايات صحيحى داريم كه دلالت بر نفى وجود فرزند براى امام مى كند .