توبه از سوء خلق - مبانی نظری تزکیه جلد 1

مى‏شمارد.

توبه از سوء خلق

«سوء خلق» به معنى «بد خلقى» از جمله رذايل اوصاف و ذمايم اخلاق، و از ظهورات و يا از نتايج «غضب» يا «خشم» است كه به جاى خود براى سالك الى الله لطمات و هلكات بى‏شمارى را در بر دارد، و لازم است سالك از اين رذيله نيزبه موازات توبه از حرامها توبه نموده و خود را از آن تطهير كند.

رنج دائمى درونى، بى حوصلگى، گرفتگى، چهره عبوس، بدزبانى، درشتى، برخورد اذيت كننده، و نظاير اينها از لوازم و آثار اين صفت رذيله است. بالاتر و مهم‏تر از همه، اشتغال قلبى و تيرگى باطنى است كه صاحب اين رذيله گرفتار آن مى‏باشد و براى سالك بيش از همه چيزسد راه خواهد بود. اگر سالكى گرفتار اين رذيله باشد، هرگز در سلوك خود موفق نخواهد شد، مگر اينكه از آن توبه كند و خود را از آن تطهير نمايد و اين حجاب غليظ را از خود دور سازد.

معمولاً قبح اين رذيله و بزرگى لطمات و هلكات آن مورد توجه قرار نمى‏گيرد، و الا صاحبان ايمان و مخصوصاً آنان كه به فكر سلوك مى‏افتند، در اجتناب و در تطهير خود از آن مسامحه نمى‏كردند وسعى مى‏نمودند آنرا از خود دور كنند. لطمات باطنى اين رذيله، تبعات آن در حيات دنيوى، و هلاكتها و عقوبتهاى اخروى آن، مخصوصاً عذابهاى وحشتناكى كه در عالم برزخ ،و در عوالم بعد از آن براى انسان به وجود مى‏آورد، على الخصوص صورت يا صورتهاى برزخى و اخروى وحشت بار آن، چيزى نيست كه با گفتن و نوشتن تمام شود، و بسيارى هم به لفظ و عبارت نمى‏آيد.

در عين حال، به گوشه‏هايى از گفتنيها در خصوص اين رذيله اشاره مى‏كنيم، و به همه، خصوصاً به سالكان طريق توصيه مى‏نماييم كه در آنچه ذكر مى‏شود دقت و تأمّل عميق داشته باشند.

سوء خلق، به ارتباط قلبى وبه مجاهدتهاى عبودى لطمه سخت مى‏زند

بطورى كه اشاره كرديم، سوء خلق از ظهورات يا از نتايج غضب نابجا است، و طبعاً همانند خود رذيله غضب به ارتباط باطنى سالك با خداى متعال لطمه مى‏زند و در نتيجه مجاهدتهاى سالك به ثمر مطلوب نمى‏رسد.

امام صادق سلام الله عليه فرمود: «ان سو الخلق ليفسد الايمان كما يفسد الخل العسل»(اصول كافى، ج 2، كتاب الايمان و الكفر، باب سوء الخلق) يعنى «سوء خلق، ايمان رافاسد مى‏كند بطورى كه سركه عسل را فاسد مى‏نمايد».

اين بيان و اين تشبيه، عين همان بيان و تشبيه است كه در خصوص غضب نابجا در مبحث سابق از رسول اكرم صلى