گر مراقب باشى و بيدار تو
هر دمى بينى جزاى كار تو
هر دمى بينى جزاى كار تو
هر دمى بينى جزاى كار تو
(دفتر چهارم مثنوى)
تحمل سختيها در اين مقام
ترك هواها و مشتهيات نفسانى به سادگى انجام نمىپذيرد، و كار آسانى نيست. اين امر به جاى خود، رياضت است، رياضت مشروع وليكن بسيار طولانى و سخت.
سختيها و مشكلات آن نبايد موجب سستى و مسامحه در اعراض از لذات باشد، پيداست كه طريق عبوديت را سختيهاى بسيار زياد هست، و رنجها و مشكلات گوناگون در آن وجود دارد، و كسى كه قدم در اين طريق مىگذارد، از اول امر بايد به اين حقيقت توجه داشته باشد، و خود را براى تحمل سختيهاى راه آماده كند، و از همان وقت كه به اين راه شروع مىكند، با فقر و مسكنت از خداى متعال بخواهد كه دست او را بگيرد، سختيها را براى وى آسان كند، و صبر و تحمل به وى عطا بفرمايد. اين دعا را بايد هميشه داشته باشد، و دائماً از جناب او مدد بگيرد، كه اگر اوكمك نكند، هرگز موفق نخواهد شد. از حضرات معصومين صلوات الله عليهم اجمعين هم بايد هميشه استشفاع كند، و در كسب توجه و شفاعت آنان بكوشد، كه اگر توجه و شفاعت آنان به دست بيايد، مشكلها حل و سختيها آسان خواهد شد، زيرا كه آنان وسايط فيض حق، و شفعاء عندالله هستند، و خداى متعال خود چنين خواسته است، و خود چنين قرار داده است.
تسبيح و خرقه لذت مستى نبخشدت
همت در اين عمل طلب از مىفروش كن
همت در اين عمل طلب از مىفروش كن
همت در اين عمل طلب از مىفروش كن
(حافظ)
تذكر
اين تذكر لازم است كه مقصود در اين باب، ترك هواها و مشتهيات نفس است، يعنى آنچه لذت نفس در آن منظور باشد، نه آنچه به ظاهر مطلوب نفسانى است وليكن لذت نفسانى د رآن منظور نيست، بلكه اهداف عبودى و مقاصد الهى در نظر است.
و معلوم است كه سالك بايد مراقب حيلهها و مكرهاى نفس و شيطان، مخصوصاً مكايد خفيه اين دو باش، و بر اثر تلبيسات در خدمت آنها قرار نگيرد، به نحوى كه خيال كند اهداف و مقاصد الهى دارد، ولى حقيقت امر غير آن باشد. (دقت كن).
امر دوم امر دوم، مراعات آداب محضر حق در همه حركات و سكنات است، و مراقبت جانب او در اين امر.
قال الله تبارك و تعالى:
«يعلم خائنة الاعين و ما تخفى الصدور» [1]
[1]. سوره مؤمن، آيه 19.