بطالت، ملالت، و كسالت، مانع راه است - مبانی نظری تزکیه جلد 1

(دفتر چهارم مثنوى)

كريمه مباركه «والذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا» [1] عنايات خاصه مقام ربوبى را به آنهايى وعده مى‏دهد كه «مجاهدت» كنند، يعنى «مسارعت» داشته باشند، و شب و روز در سعى و كوشش بوده، از پاى ننشينند، نه به آنهايى كه فقط «دعوى» دارند، و وقت خود به بطالت مى‏گذارنند، و در مقام «عبوديت» ملول و كسيل هستند. (دقت شود) مسارعت كنندگان در عبادت هستند كه راههاى وصول به مقصد را مى‏يابند، و از اشارتهاى هدايت كننده مقام ربوبى بهره‏مند مى‏شوند، و موفق و فائز مى‏گردند، نه آنان كه سستى مى‏نمايند، و اهل بطالت و ملالت مى‏باشند.

آن فتح باب كه سالكان در انتظار آن هستند، براى اهل مسارعت است، و آن لطف عنايت كه دستگير انسانهاست، مخصوص دردمندانى است كه در مقام طلب به خود اجازه مسامحه و سستى نمى‏دهند.

(دفتر چهارم مثنوى)

بطالت، ملالت، و كسالت، مانع راه است

اهل بطالت و كسالت هيچ وقت نمى‏توانند حق مجاهدت در اين طريق را ادا كنند، و نمى‏توانند راه به جايى ببرند. در حديثى كه از حضرت مولى الموحدين اميرالمؤمنين صلوات الله عليه نقل گرديده است اين جمله را مى‏بينيم كه:

«اياكم و الكسل فانه من كسل لم يؤد حق الله عزوجل». [2] يعنى «از سستى بپرهيزيد، زيرا هر كس سستى كند، هرگز نمى‏تواند حق خداى عزوجل را ادا نمايد».

از امام صادق سلام الله عليه نيز روايت شده كه فرمود:

[1]. سوره عنكبوت، آيه 69.

[2]. خصال صدوق، حديث أربعمائة.