مبانی نظری تزکیه جلد 1

او غنى على الاطلاق است، و بنده هم فقير على الاطلاق، و در عين حال، وجودش پر از حجابها و مانعها، و قاصر از اداى حق عبوديت. و اين، موجب خوف و نگرانى در عين اميد و آرزومندى است.

(حافظ)

7- در سوره فرقان، در مقام بيان اوصاف خوبان، يعنى عبادالرحمن، به يكى از خصوصيات آنان چنين اشاره مى‏كند كه:

«والذين يبيتون لربهم سجداً و قياماً»(آيه 64 ) يعنى «... و آنها كه شب را در طلب لقاء و رضوان پروردگار خويش با سجده و قيام به عبادت به آخر برند».

اين آيه از مجاهدت شبانه ارباب طلب مى‏گويد. هم از اصل مجاهدت خبر مى‏دهد، و هم از كيفيت آن سخن به ميان مى‏آورد كه هدايتها و تذكرها براى اهل طلب در مقام مجاهدت دارد.

(حافظ)

8- در آيات 41 و 42 سوره احزاب مى‏فرمايد:

«يا ايها الذين آمنوا اذكر الله ذكراً كثيراً - و سبحوه بكرة و أصيلا».

يعنى «اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، خداى را به دل و زبان بسيار ياد كنيد، و صبح و شام به تسبيح او بپردازيد».

اين آيه‏ها نيز با امر به ذكر قلبى و زبانى، و با امر به تسبيح روزانه و شبانه، امر به مجاهدت پى‏گير نموده و از ضرورت آن خبر مى‏دهد. اين آيه‏ها هم علاوه بر امر به اصل مجاهدت، از كيفيت آن نيز مى‏گويد.

(حافظ)

9- در آيه 9 سوره زمر مى‏فرمايد:

«أمن هو قانت آناء الليل ساجداً و قائماً يحذر الاخرة و يرجوا رحمة ربه قل هل يستوى الذين يعلمون و الذين لا يعلمون انما يتذكر اولوا الالباب».

يعنى «آيا آن كس كه شب در خضوع و خشوع است و به سجده و قيام مى‏پردازد، و از حرمان و هلاكت آخرت مى‏ترسد، و چشم اميد به رحمت پروردگارش دارد، با آنكس كه شب در حال كفر و عصيان و غفلت است يكى است؟!

بگو اى پيامبر، آيا آنها كه مى‏دانند و آنها كه نمى‏دانند يكسانند؟! فقط عاقلان اين حقيقت را متذكرند».

سالكان صادق، و طالبان دردمند را لازم است در لحن اين كريمه مباركه، در تعابير آن، و در نكات آن دقت كافى داشته باشند، تا ضرورت مجاهدت در مقام طلب را به وضوح بيابند، و متذكر شوند كه طالب مجاهد، با طالب مدعى يكى نيست، و آن كه به هر نحوى از انحاء باشد از مجاهدت شانه خالى مى‏كند، با آن كه مجاهدت دارد، يكسان نمى‏باشد.

از آيه بر مى‏آيد آنها كه مى‏دانند و مى‏فهمند، مجاهدت مى‏كنند، و آنها كه نمى‏دانند و نمى‏فهمند، به غفلت مى‏گذرانند اگر چه مدعى طلب باشند و نزد خود توجيهاتى هم براى عدم مجاهدت خويش داشته باشند. و از آيه اين نيز بر مى‏آيد كه درك همين حقيقت از هر كسى برآورده نيست، كما اينكه بر آورده هم نيست. شاهد اين امر وجود مدعيان زيادى است كه دعوى طالب دارند و مجاهدتى ندارند، و احياناً براى ترك مجاهدت لازم پيش خود و ديگران توجيهاتى هم ساخته‏اند.