مبانی نظری تزکیه جلد 1

خداى متعال به انسان آن توانايى را داده است كه همه اينها را بشكند، و شب و روز، و در همه احوال به مجاهدت بپردازد، و از اهل «مسارعت» باشد. لحظه‏اى را بيجا نگذارند، و از هر لحظه و هر فرصتى در طريق نيل به مقصد اعلى استفاده كند، كه انسان، ساخته و پرداخته سعى و اراده خويش است؛ و أن ليس للأنسان الا ما سعى. [1] همت والا، سعى بليغ، واراده شكست‏ناپذير مردان راه، دليل اين مدعاست.

«مسارعت» از اركان سلوك، و از خصوصيات صالحان است. در خصوص حضرت زكريّا و فرزندش حضرت يحيى عليهما السلام، و در مجموع، درخصوص آن حضرت و بيت او چنين مى‏فرمايد:

«...انهم كانوا يسارعون فى الخيرات و يدعوننا رغباً و رهباً و كانوا لنا خاشعين». [2] يعنى «... آنان در كارهاى خير «مسارعت» داشتند، و با «رغبت» و «رهبت» و با قلب خاشع ما را مى‏خواندند».

در آيه‏اى كه اول سخن آورديم، خطاب به صاحبان ايمان مى‏فرمايد:

«و سارعوا الى مغفرة من ربكم...».

يعنى «و مسارعت كنيد به سوى مغفرتى از پروردگار خود...».

جمله «و سارعوا» كه به لفظ امر آمد است، و به دنبال آن جمله «الى مغفرة من ربكم» كه «مغفرت» را به لفظ نكره و منسوب به مقام ربوبى آورده است، سالكان را امر به «مسارعت» مى‏كند به سوى مغفرتى از پروردگار متعال كه در لفظ و در بيان نگنجد و به تصور نيايد، مغفرتى كه دواى همه دردهاى سالكان است، و مطلوب مشتاقان، و امان خائفان.

جمله «و سارعوا» به سالكان با كمال صراحت اين هشدار را دارد كه وقت مى‏گذرد، و لحظه‏ها از دست مى‏رود. بطالت را ترك كنيد، ملالت و كسالت را به خود راه ندهيد، بشتابيد و فرصت را مغتنم بشماريد، كه اين فرصت را خداى متعال براى نيل به «مغفرت» در اختيار شما قرار داده است، و براى بازگشت به

[1]. سوره النجم، آيه 39.

[2]. سوره انبيا، آيه 90.