مبانی نظری تزکیه جلد 1

«اياك و خصلتين: الضجر و الكسل، فانك ان ضجرت لم تصبر على حق، و ان كسلت لم تؤد حقاً». [1] يعنى «از دو خصلت پرهيز كن: از ملالت و كسالت، زيرا اگر ملالت به خود راه دادى، بر هيچ حقى صبر نخواهى كرد، و اگر كسالت نمودى، هيچ حقى را بجا نخواهى آورد».

در دعاى ابوحمزه ثمالى نيز اين جملات را مى‏خوانيم كه:

«اللهم انى أعوذ بك من الفشل و الكسل».

يعنى «خدايا، به تو پناه مى‏برم از سستى و كسالت».

بسيارى از ماندگان راه آنهايى هستند كه در دام «بطالت»، «ملالت» و «كسالت» مبتلا مى‏شوند، و لحظات و فرصتهاى خود را با بطالتها، ملالتها، و كسالتها مى‏گذارنند، و آنگاه زبان به شكايت مى‏گشايند، و از اينكه توفيق ندارند، يا شوق و حال عبادت ندارند، و يا از اينكه عنايات خاصه ربوبى دستگير آنان نمى‏شود، و ابواب رحمت به روى آنان باز نمى‏گردد، شكوه‏ها مى‏كنند.

اينها بايد بطالت و كسالت را كنار بگذارند، ملالت را از خود دور سازند، و «مسارعت» كنند، تا آن باشد كه مى‏خواهند.

(دفتر چهارم مثنوى)

تو، اى سالك با بصيرت، امر «سارعوا» را بخوبى فهم كن، و توجه داشته باش كه اين امر، از طرفى عنايت خاصى است از حضرت محبوب، و از طرفى امر و دستور.

به فضل خود عنايت كرده، تو را به جوار قدس خود خوانده، و فرمود: «سارعوا». و به فضل خود براى حفظ تو از آفات و خطراتى كه از جهت بطالتها و كسالتها تو را تهديد مى‏كند، دستور «مسارعت» و شتاب داده است. و اين هم عنايت ديگرى است از جناب او.

خود كه را آمد چنين دولت به دست‏ قطره را بحرى تقاضاگر شده ست

[1]. بحار، ط ج، ج 73، ص 159.