مبانی نظری تزکیه جلد 1

جمله «ثم اهتدى» كه به شرط اخير اشاره دارد، و براى اهل آن روشن است، از وظايف عبودى بسيار دقيق، و از مجاهدتها و آداب باطنى بسيار عميقى خبر مى‏دهد كه نه تنها به سادگى حاصل نمى‏شود، و نه تنها بعد از حصول سه شرط مهم قبلى به دست مى‏آيد، بلكه، به اندازه‏اى مهم و دقيق است كه اگر به من و تو، و به امثال من و تو گفته شود، قابل درك و هضم براى ما نخواهد بود. و اصولا بايد گفت، به لفظ و عبارت، و در قالب مفاهيم ذهنيه نمى‏گنجد، و فقط براى آنان كه چنين موفقيتى را به دست آورده‏اند معلوم مى‏باشد.

من و تو، كه بازگشت به معنى كلمه، يعنى توبه حقيقى نكرده‏ايم، ايمان به معنى كلمه نياورده‏ايم، و عمل صالح به معنى عمل و مجاهدتى كه متناسب با چنين توبه و چنين ايمانى باشد نداريم، چگونه مى‏توانيم آنچه را كه بعد از تحقق اين سه شرط مى‏توان به آن رسيد، بفهميم؟! و مگر مى‏شود به چيزى كه بايد با قدم مجاهدت به آن رسيد، با تصور ذهنى به آن نايل آمد؟!.

(دفتر چهارم مثنوى)

2- و فكر كن در اين آيه شريفه كه مى‏فرمايد:

«فأما من تاب و آمن و عمل صالحاً فعسى أن يكون من المفلحين». [1] يعنى «و اما آن كس كه توبه كند، و ايمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، پس اميد آن هست كه از رستگاران باشد».

در اين آيه مباركه نيز توبه و بازگشت به سوى حضرت حق، ايمان جدى و حقيقى، و عمل صالح، يعنى مجاهدت متناسب با توبه و ايمان حقيقى، به عنوان شرايط اساسى براى فلاح و نجات اخروى ذكر شده است، آنهم به اين صورت كه اگر اين شرايط حاصل شد، جاى اميد هست كه منتهى به فلاح شود، و به عبارتى آن كس كه اين شرايط را دارد، مى‏تواند اميد فلاح داشته باشد. و اين براى آنها كه مى‏فهمند بسيار تكان دهنده، و بيدار كننده، و هشدار بزرگى است.

جمله «فعسى أن يكون من المفلحين» كه با كلمه «فعسى» به معنى «پس اميد

[1]. سوره قصص، آيه 67.