مبانی نظری تزکیه جلد 1

خوب بفهميم كه جناب او همه خير است و هر خيرى از اوست، و نه از ما،و يا از مخلوق ديگر. و چون خوب نمى‏فهميم ،چشم توحيد را بسته، چشم احول خود باز كرده، همه خير و خوبيها را از خود و يا از مخلوقى شبيه خود ديده ،به عالم شرك لغزيده ،و در ظلمت آن دست و پا مى‏زنيم. و در نتيجه، نه حقايق طريق را مى‏يابيم، و نه در سلوك آن توفيقى به دست مى‏آوريم. طريق، طريق توحيد است، و طريق توحيد را با قدم شرك پيمودن ناممكن.

نمى‏خواهيم در اين باب به بسط سخن بپردازيم، كه اگر بخواهيم چنين كنيم، و تا حدودى هم ازگفتنيها بگوييم، از يك سو مثنوى هفتاد من كاغذ شود، و از سوى ديگر از موضوع اصلى دور مى‏شويم. مى‏خواهيم فقط به يك روايت اشاره كنيم، و با چند جمله بگذريم.

«ان المؤمن ليذكره الله الذنب بعد بضعة و عشرين سنة حتى يستغفر الله منه فيغفر له». [1] يعنى: «خداى متعال گناه را بعد از بيست و چند سال به ياد مؤمن مى‏اندازد تا از آن گناه ازخدا طلب مغفرت كند، و خدا او را مشمول مغفرت خود قرار دهد».

روايت عجيبى است و بيان بسيار عميقى. ظاهر بيان را ساده مى‏بينيم، ليكن باطن آن حكايتها و هدايتها در بر دارد كه هر كسى به اندازه خود مى‏فهمد. در عالم توحيد و حقايق آن درسها به اهل توحيد مى‏آموزد، و در عوالم ديگر هم درسهاى ديگر.

اگر به ديده شرك بنگريم كه مع الاسف هميشه چنين مى‏نگريم، خواهيم گفت بنده مؤمن خود به ياد آورد كه قبل از بيست و چند سال گناهى مرتكب شده است، و براى آن استغفار كرد. و اگر به ديده توحيد بنگريم كه هرگز چنين توفيقى به ما دست نداده است، خواهيم ديد واقعيت امر چيز ديگرى است، و پروردگار متعال به ياد او انداخت تا استغفار كند و مشمول مغفرت شود.

تنها اين نيست كه يادآورى گناه از جناب اوست، بلكه هر خير و خوبى، و هر

[1]. بحار، ط ج، ج 93، ص 281.