كردن در كلام آنهاست ... نه اينكه بگوييم چون كلام ايشان است ، بايد دربست پذيرفت . خلاصه ، ايشان اين
جراءت و شجاعت را داشتند كه در كلام بزرگان مناقشه كنند و حق و حقيقت را آن طور كه هست ، بيان كنند.(55)
شخصيّت فقهى
امام خمينى (ره) به خاطر استعداد، شايستگى ها و موهبت هاى بى كران الهى به فراگيرى بـسـيـارى ازمـعـارف و عـلوم اسـلامـى پـرداخـت و در آن هـا تـخـصـّص ويـژه و مـهـارت كـامـل پـيدا كرد. از اين
رو، در قلمرو فقه و اصول استادى متبحّر، توانا، صاحب مبنا و بلا مـعـارض بـود و آثـار فقهى و اصولى
ايشان از جمله (كتاب البيع) ، (مكاسب محرّمه) ، (تـحـريـرالوسـيـله) و ديـگـر كـتـاب هـاى فـقـهـى (در
بـاب فـقـه) و كـتـاب (الرسـائل) و ديـگـر كـتـاب هـاى اصـولى (در بـاب اصول) ، آگاهى عميق امام (ره)
بر مبانى فقهى و اصولى ، برخوردارى از شناخت بسيار بالا از روح شريعت و توانايى آن در اداره انسان و
اجتماع و... را نشان مى دهد.در قـلمـرو فـلسـفه و حكمت و عرفان نيز، بسيار زبردست ، نيرومند، صاحب مبنا و متخصص بود و علما و
فضلاى خُبره ايشان را در اين رشته ، شخصيتى بى نظير و يكّه تاز ميدان دانسته ، به برترى وى از ديگر
متخصصانِ بنامِ آن رشته ، اعتراف داشتند و... .يكى از شاگردان امام (ره) درباره جامعيت علمى ، فقهى ايشان مى نويسد:... ايـشـان در رشـتـه هـاى مـخـتـلف عـلوم مـعـقـول و مـنـقـول : فـقـه ، اصـول ، فـلسـفـه و عـرفـان
تـخـصـص ويـژه و مـهـارت كـامـل دارد و نـحـريـر(56) فـنـون و جـامـع مـعـقـول و مـنـقـول مـى
بـاشـد... اگـر از مـقـام فـقـاهـت ايـشـان پـرسـش بـه عـمل آيد، از طرف بسيارى از علما و صاحب نظران
پاسخ داده مى شود كه سرآمد علماى اين رشـتـه در عـصـر حـاضـر بـوده و نـسـبـت بـه اعـصـار گـذشـتـه
كـم نـظـير است . اگر از اصـول ايـشـان سـؤ ال شـود نـيـز گـروه زيـادى از صـاحـب نـظـران ، اصـول
ايـشـان را بـرتـر و ژرف تر از (اصوليين) معاصر مى دانند. نيز وقتى كه از مـراتـب عـلمـى ايشان در
علوم عقليه سخن به ميان مى آيد، گروه بى شمارى ايشان را يكّه تـاز مـيـدان فـلسـفـه و حـكـمـت و
عـرفـان معرفى كرده ، در برابر عظمت فكرى ايشان در بررسى مسائل غامض و پيچيده علوم عقليه ، سر
تعظيم فرود مى آورند.(57)
از آنـجـا كـه تـرسـيـم شـخـصـيـت عـلمـى حـضـرت امـام (ره) و بـيـان جامعيت ايشان در ابعاد
گـونـاگـون ، مـا را از هدفمان در تدوين اين دوره ، باز مى دارد، بر آن شديم كه در اين جـا، شـخـصـيـت
فـقـهى امام راحل (ره) و ويژگى هاى آن را به طور اختصار مورد بررسى قرار دهيم .اصولاً هر فقيه و مجتهدى ، داراى شخصيت فقهى ويژه اى است كه به وسيله آن از ديگران مـتـمايز مى گردد.در اين ميان ، حضرت امام (ره) را نيز مقام علمى ويژه اى است كه او را از ديگر فقها و مجتهدان ممتاز و
مشخص مى سازد.ويژگى هاى گوناگونى شخصيت فقهى حضرت امام (ره) را رقم مى زنند كه مهم ترين آنها عبارتند از:
الف ـ درك محافل علمى ، فقهى علماى برجسته
امـام راحـل (ره) طى ساليان متمادى از محضر پر بركت درس و بحث علماى طراز اوّلِ فقه ، اصـول ، فـلسفه ، عرفان و... استفاده ها برد و اندوخته هاى فراوانى از آنان كسب كرد و از كوثر زلال اسلام ناب محمدى (ص)
سيراب گشت .در ميان اين محافل علمى ، حوزه درسى مرحوم آية الله العظمى حاج شيخ عبدالكريم حايرى يـزدى و مـرحوم
آية الله العظمى حاج شيخ محمدعلى شاه آبادى ، به جهت مقام علمى بسيار بـالا و طـول مـدّت اسـتـفـاده
امـام خـمينى (ره) از آن دو عالم فرزانه ، از برجستگى خاصى برخوردار است و درساختار شخصيت علمى ،
فقهى امام ، نقش مهمى ايفا كرده است .