برگشت ، موجب زحمت خود و نزديكانش شود. ازاين رو، فراگيرى احكام و مسائل حج ، يك تكليف شرعى است.(246)حضرت امام (قدس ره ) مى فرمود:از امور مهمه اى كه لازم است ، حجاج محترم و علماى كاروان ها وقت شريفشان را صرف آن كنند، ياد دادن و
ياد گرفتنمسائل حج است كه كوتاهى از آن ممكن است موجب زحمت هاى فراوان شود از قبيل بطلان حج يا باقى
ماندن به احرام . علماى اعلام كاروان ها از زوّار كاروان خويش دعوت نمايند و براى آنان مجلس درس
مناسك قرار دهند و حجاج ، واجب است براى ياد گرفتن ، لحظه اى را كوتاهى نكنند و با تمام توان ،مسائل
را ياد بگيرند و با علم به مسائل ، مناسك را عمل بكنند.(247)بنابراين ، لازم است كه زائران بيت الله الحرام اعمال و مناسك حج را به طور دقيق فراگيرند و به هيچ
عملى بدون راهنمايى روحانيون كاروان ها دست نزنند و روحانيون محترم نيزعلاوه بر آنكه مسائل را به
وضوح و همه فهم در جلسات متعدد به گروه خود ياد مى دهند، هنگام انجام اعمال نيز مواظب آنان باشند و
آنها را هدايت كنند.(248)
هماهنگى با اهل سنّت
حضرت امام (قدس ره ) حجاج را به شركت در جماعت هاى برادراناهل سنت دعوت مى كرد و به آنان سفارش مى كردكه :1- طواف را به نحو متعارف كه همه حجاج به جا مى آورند، به جاآورند و از كارهايى كه اشخاص جاهل مى كنند
احتراز شود و مطلقاً ازكارهايى كه موجب وهن مذهب است بايد احتراز شود.2- در وقوفين [وقوف در مشعر و عرفات ]، متابعت از حكم قضات اهل سنّت لازم و مجزى است ، اگر چه قطع به
خلاف داشته باشيد.(249)3- لازم است برادران ايرانى و شيعيان ساير كشورها ازاعمال جاهلانه كه موجب تفرّق صفوف مسلمين است
احتراز كنند و لازماست در جماعات اهل سنّت حاضر شوند و از انعقاد وتشكيل نماز جماعت در منازل و
گذاشتن بلندگوهاى مخالف رويه اجتناب نمايند.4- و از افتادن روى قبور مطهره و كارهايى كه مخالف شرع استجدّاً اجتناب كنند.(250)
سوغات حج
هر چند اين قسمت از بحث به طور مستقيم به مباحث كتاب مربوط نمىشود، لكن به دليل اهميت رهنمودهاىارائه شده و مبتلا به بودن آن ،به طور مختصر توصيه هاى آن امام عظيم الشاءن از نظرتان مى گذرد.امام راحل (قدس ره ) تشريفات و مصرف هاى ناروا را با فلسفه حج مغاير دانسته ، به حجاج توصيه مى كردند:1- كالاهايى كه در حجاز به حجاج محترم عرضه مى شود. آنچه[مربوط] به آمريكاست مخالف با آرمان هاى اسلامى
و اساساً مخالف با اسلام است و خريدارى آن ها كمك به دشمنان اسلام است وترويج باطل است و از آنها بايد
احتراز شود.(251)2- شما براى خودتان يا دوستانتان مى توانيد چيزهاى مناسب ازخود ايران تهيه نماييد كه به دشمنان ايران
و اسلام كمك نشود.اينجانب وظيفه خود را ادا نمودم و شماييد كه در زيارت خود ورسول ، به دشمنان آنان
كمك ننمايند و موجب سرافكندگى ملّت وميهن خود نشويد.(252)3- كسانى كه به عنوان سوغات ، مصارف ناروا مى نمايند ياتشريفات و مهمانى هاى خارج از رويه در وقت
برگشت از حج مى نمايند مقتضى است اين نحو هزينه ها را صرف احتياج برادران وخواهران عليل و مستمند خود
نمايند كه خداوند تعالى به آنان اجر وبركت عنايت فرمايد.(253)4- آقايان اهل علم كاروان ها و رؤ ساى كاروان ها و ساير حجاج ،مبادا اين سفر را سفر تجارت قرار بدهيد و
امور تجارى در اين سفرمطرح باشد. سفر، سفر الى الله است نه سفر به سوىدنيا.(254)
مسائل هنرى
از جمله مباحثى كه مورد دقت نظر امام راحل (قدس ره ) قرار گرفته ، مسائل فرهنگى و هنرى اعم ازنقاشى ،مجسمه سازى ، عكاسى ، موسيقى ، تئاتر، سينما،خوشنويسى و مانند آن است .