وصيت به خير و حق - تحلیلی بر روش های تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی نسخه متنی

شما را نصيحت مى كنم .

حضرت هود عليه السلام گويد: ابلّغكم رسالات ربى واءنالكم ناصح امين (167) رسالت هاى پروردگارم را به شما ابلاغ مى كنم وخيرخواه امينى براى شما هستم .

حضرت صالح عليه السلام گويد: ياقوم لقد ابلغتكم رسالة ربى ونصحت لكم و لكن لا تحبون الناصحين (168) اى قوم ! من رسالات پروردگارم را به شما ابلاغ كردم و براى شما خيرخواهى را انجام دادم ولى شما خيرخواهان را دوست نداريد.

حضرت شعيب عليه السلام گويد: لقد ابلغتكم رسالات ربى ونصحت لكم (169) من رسالات پروردگارم را به شما ابلاغ كردم و براى شما خيرخواهى نمودم .

آرى ، پيامبران براى آگاهى و آشنايى مردم به وظايف خويش و تربيت اخلاقى آنان ، از نصيحت وخيرخواهى به عنوان يك روش استفاده نموده اند.

پيامبر گرامى اسلام صلّى اللّه عليه و آله مردم را به نصيحت كردن يكديگر تشويق مى نمايد. ان اعظم الناس منزلة عندالله يوم القيمه امشاهم فى ارضه بالنصيحة لخلقه (170) بزرگ ترين مردم از لحاظ مرتبه نزد خدا در روز قيامت كسى است كه براى نصيحت خلق در زمين بيشتر سعى و تلاش نمايد.

امام صادق عليه السلام مى فرمايد: يجب للمؤمن على المؤمن النصيحة له فى المشهد و المغيب (171) بر مؤمن واجب است كه در حضور و غياب ، خيرخواه مؤمن باشد و نيز مى فرمايد: عليكم بالنّصح لله فى خلقه فلن تلقاه بعمل افضل منه (172) بر شما باد به نصيحت كردن مخلوق براى رضاى الهى كه خدا را به عمل بهتر از آن ملاقات نكنى .

وصيت به خير و حق

قرآن كريم ، يكى از روش هاى مؤثر و مفيد در تربيت نفس را مساءله وصيت دانسته است . وصّيت به عنوان يك روش تربيتى منحصرا در وقت مرگ و آن هم براى تقسيم اموال و تعيين تكاليف به كار نمى رود وصيت كه به معناى سفارش و خواستن بعضى از امور است به صورت گسترده در اسلام براى بيان وظايف فردى و اجتماعى و رعايت مسايل اخلاقى به كار رفته است .

قرآن از حضرت عيسى عليه السلام نقل مى كند: و اوصانى بالصلوة و الزكوة ما دمت حيا(173) خداوند به من وصيت و سفارش كرد كه تا وقتى زنده هستم نماز بخوانم و زكات بپردازم . خداوند به انسان سفارش مى كند كه ووصيّنا الانسان بوالديه حسنا(174) با پدر و مادر خود به خوبى رفتار كند ولى اگر آنها فرزندان خود را وادار كنند كه : لتشرك بى ما ليس لك به علم فلا تطعهما(175) آن چه را كه نمى دانند شريك خدا قرار دهند در اين صورت نبايد از آنان اطاعت كند.

قرآن كريم مى فرمايد انسان ها در قيامت در خسران و زيان هستند مگر كسانى كه اهل ايمان و عمل صالح باشند و مردم را به حق و حقيقت و صبر و استقامت و فضايل اخلاقى و مكارم نفسانى توصيه و سفارش كنند: ان الانسان لفى خسر الا الذين امنوا و عملوا الصالحات و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر(176) يعنى همه انسان ها در زيان هستند مگر اهل ايمان و عمل صالح و كسانى كه به حق و صبر سفارش مى كنند.

پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله بسيارى از مسايل تربيتى و اخلاقى را به صورت وصيت بيان داشته اند.

وصيّت هاى آن حضرت به تفصيل در كتاب مكارم الاخلاق طبرسى درج شده است . از جمله وصيّت هاى آن حضرت به على عليه السلام اين است كه چهار چيز را قبل از چهار چيز درياب : شبابك قبل حرمك و صحتك قبل سقمك و غناك قبل فقرك و حياتك قبل مماتك 1. جوانى را قبل از پيرى 2. سلامتى را قبل از بيمارى 3. بى نيازى را قبل از فقر 4. زندگى را قبل از مرگ .

ياد مرگ و قيامت

قرآن كريم يكى از روش هاى مؤثر در تربيت را ياد قيامت مى داند. قرآن وقتى پيامبران را به عظمت و بزرگى ياد مى كند مى فرمايد: ياد قيامت و سراى آخرت بود كه آن ها را به اين مرتبه والا و مقام و منزل عالى انسانى رسانيد. واذكر عبادنا ابراهيم و اسحق و يعقوب اولى الايدى و الابصار انا اخلصناهم بخالصة ذكرى الدار و انّهم عندنا لمن المصطفين الاخيار(177) به خاطر بياور بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را صاحبان *((*دست هاى نيرومند*))* و *((*چشمان بينا*))* ما آن ها را با خلوص ويژه اى خالص كرديم و آن