زكات - تحلیلی بر روش های تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی نسخه متنی

چينى نكند

23 . آماده قيامت باشد

24 . زاد و توشه ديدار خداوند را مهيا كند

25 . در عبادات و رفتار روزانه ، خضوع و خشوع را انتخاب كند

26 . اسرار خود را حفظ كند

27 . دل را پر از اطاعت خدا نمايد

28 . بدن خود را از حرام و نجس ها پاك كند

29 . دلى ترسان و اميدوار به خدا داشته باشد(277).

زكات

زكات ، يكى از عباداتى است كه پرداخت آن به قصد قربت نياز دارد و اثر تربيتى عميقى در روح انسان مى گذارد. لذا قرآن كريم بعد از آن كه دستور گرفتن زكات را به پيامبر اكرم مى دهد در بيان فلسفه آن مى فرمايد: تو با اين كار، آن ها را پاك مى كنى و رشد و نمو مى دهى خذ من اموالهم صدقة تطهّرهم و تزكيهم بها(278) يعنى آن ها را از رذايل اخلاقى ، از دنيا پرستى و دنيا دوستى پاك مى كنى و نهال نوع دوستى و سخاوت و توجه به حقوق مستمندان را در آن ها پرورش مى دهى . اگر مسلمانان اين فريضه الهى را بر پا كنند فقر و بدبختى از ميان جوامع اسلامى از بين مى رود.

زكات در قرآن

1 . مطرح بودن زكات در اديان سابق :

(و جعلنا هم ائمة يهدون بامرنا و اوحينا اليهم فعل الخيرات و اقام الصلوة و ايتاء الزكوة (279) و آن ها را پيشوايانى قرار داديم كه به فرمان ما مردم را هدايت كنند و انجام كارهاى نيك و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات را به آن ها وحى كرديم .

2 . احياى زكات وظيفه مسئولين حكومت اسلامى :

الذين ان مكنّاهم فى الارض اقاموا الصلوة و ءَاتوا الزكوة (280) ياوران خدا كسانى هستند كه هرگاه در زمين به آن ها قدرت بخشيديم نماز را بر پا دارند و زكات را ادا مى كنند.

3 . زكات برنامه مستمر مؤمنان :

قد افلح المؤمنون ... والذينهم للزكوة فاعلون (281) به تحقيق مؤمنان رستگار شدند... مؤمنان داراى اوصافى هستند. از جمله ؛ زكات را مى پردازند.

4 . زكات كفّاره گناهان :

لئن اقمتم الصلوة واتيتم الزكوة لاكفّرنّ عنكم سيئّاتكم (282) اگر نماز را برپا داريد وزكات را بپردازيد گناهان شما را از بين مى بريم .

5 . خداوند گيرنده زكات :

الم يعلموا ان اللّه يقبل التوبة عن عباده و ياءخذ الصدقات (283) آيا نمى دانند كه خداوند توبه را از بندگانش مى پذيرد و صدقات را نيز قبول مى كند؟

مصارف زكات

انما الصدقات للفقراء و المساكين و العاملين عليها و المؤ لّفة قلوبهم و فى الرقاب و الغارمين و فى سبيل اللّه و ابن السبيل فريضة من اللّه و اللّه عليم حكيم (284) منحصرا زكات مخصوص فقرا و مساكين و كاركنانى است كه براى جمع آورى آن كار مى كنند و كسانى كه براى جلب محبتشان اقدام مى شود و براى آزادى بردگان و بدهكاران و در راه (تقويت آيين ) خداوند و واماندگان در راه ، اين يك فريضه (مهم ) الهى است ؛ و خدا دانا و حكيم است .

در اين آيه شريفه خداوند به روشنى مصارف واقعى زكات را بيان كرده و آن را با كلمه (انّما) كه دلالت بر حصر دارد آغاز نموده و اين نشان مى دهد كه بعضى از افراد خودخواه ، يا بى خبر، انتظار داشتند بدون هيچ گونه استحقاق ، سهمى از زكات دريافت دارند كه با كلمه (انّما) دست ردّ به سينه همه آن ها زده شده است .

به هر حال خداوند مصارف زكات را در هشت مورد خلاصه مى كند:

1 . فقرا

2 . مساكين (فقير) يعنى كسى كه در زندگى خود كمبود مالى دارد هر چند مشغول كسب و كارى باشد و هرگز از كسى سئوال نكند امّا (مسكين ) كسى است كه نيازش شديدتر است و دستش از كار كوتاه است و به همين جهت از اين و آن سئوال مى كند.

3 . گروهى كه براى جمع آورى زكات و اداره بيت المال ، سعى وكوشش ‍ مى كنند.

4 . (مؤ لّفة قلوبهم ) كسانى كه براى پيشبرد اهداف اسلامى انگيزه معنوى ندارند و با تشويق مالى مى توان تاءليف قلب و جلب محبت آنان نمود مانند كفار و غير مسلمانان كه به خاطر استفاده از همكارى آن ها در جهاد از طريق كمك مالى تشويق مى شوند.

5 . آزاد ساختن بردگان .