ياد مرگ و قيامت در ابعاد مختلف - تحلیلی بر روش های تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی نسخه متنی

يادآورى سراى آخرت بود و آن ها نزد ما از برگزيدگان و نيكانند.

قرآن كريم علت تباهى و سقوط افراد گنهكار را فراموشى قيامت و روز حساب مى داند. انّ الذين يضلون فى سبيل اللّه لهم عذاب شديد بما نسوا يوم الحساب (178) كسانى كه از راه خداوند گمراه شوند عذاب شديدى به خاطر فراموش كردن روز حساب دارند.

ياد مرگ و قيامت در تربيت و تهذيب روح انسان تاءثير فراوان دارد و در روايات بدان اشاره شده است ؛ امام صادق عليه السلام مى فرمايد: ذكر الموت يميت الشهوات فى النفس و يقلع منابت الغفلة و يقوّى القلب بمواعد اللّه و يرق الطبع و يكسر اعلام الهوى و يطفئ نار الحرص و يحقّر الدنيا(179) ياد مرگ شهوتها در نفس را مى ميراند و غفلت انسان را از بين مى برد و باعث قوت قلب انسان به وعده هاى الهى مى شود، طبيعت انسان را نرم مى كند و هوس را مى شكند و آتش حرص را خاموش و دنيا را در نظر انسان كوچك و حقير مى كند.

رسول گرامى اسلام مى فرمايد: اكثروا ذكر هادم اللّذات (180) زياد به ياد از بين برنده لذّت هاى مادى باشيد.

حضرت على عليه السلام مى فرمايد: اكثروا ذكر الموت تهوّن عليكم المصائب (181) زياد به ياد مرگ باشيد تا مصيبت ها و سختى هاى روزگار بر شما آسان شود.

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : افضل الزهد فى الدنيا ذكر الموت و افضل العبادة ذكر الموت و افضل التفكر ذكر الموت (182) برترين زهد در دنيا ياد مرگ است و برترين عبادت ياد مرگ است و برترين انديشه ياد مرگ است . و نيز فرمود: اكيس الناس من كان اشد ذكرا للموت (183) زيرك ترين مردم كسى است كه بيش تر به ياد مرگ باشد. من اكثر ذكر الموت رضى من الدنيا باليسير(184) هر كس زياد به ياد مرگ باشد به اندك سرمايه دنيا راضى مى شود. من اكثر ذكر الموت احبه اللّه (185) هر كس زياد به ياد مرگ باشد خداوند او را دوست دارد.

ياد مرگ و قيامت در ابعاد مختلف

قرآن وروايات براى تهذيب روح بشر وتربيت انسان ، موضوع ياد مرگ و قيامت را در ابعاد مختلفى مطرح كرده اند كه به نمونه اى از آن ها اشاره مى شود:

1 - در طهارت :

در دعاى وضو مى خوانيم خداوندا! صورت مرا سفيد گردان در روزى كه صورت ها سياه خواهد بود.

اللّهم بيّض وجهى يوم تسودّ فيه الوجوه

2 - در نماز :

در نماز مى خوانيم مالك يوم الدين از اين كه مساءله مالك و صاحب اختيار بودن خداوند در قيامت ، در نماز مطرح شده ، روشن مى شود كه انسان نمازگزار در نماز بايد به ياد قيامت باشد.

3 - در انفاق :

انما نطعمكم لوجه اللّه ... انا نخاف من ربنا يوما عبوسا قمطريرا(186)

4 - در روزه :

پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله مى فرمايد و اذكروا بجوعكم و عطشكم فيه جوع يوم القيمة و عطشه (187) به وسيله گرسنگى و تشنگى روزه ، از گرسنگى و تشنگى روز قيامت ياد كنيد.

5 - در جهاد :

قرآن كريم به كسانى كه به بهانه گرمى هوا به جهاد نمى رفتند مى فرمايد قل نار جهنم اشدّ حرّا لو كانوا يفقهون (188) اى پيامبر به آنان بگو آتش دوزخ از اين هم گرمتر است اگر مى دانستيد.

6 - مبارزه با طاغوت :

قوم فرعون وقتى مؤمن شدند و از فرعون برگشتند، فرعون آنان را به كشتن تهديد كرد آن ها براى ادامه مبارزه با او موضوع قيامت را مطرح كردند:انما تقضى هذه الحيوة الدنيا انا الى ربّنا لمنقلبون (189)

7 - در حمام :

قال الصادق عليه السلام نعم البيت الحمام يذكر فيه حرّ جهنم (190)حمّام خوب خانه اى است زيرا انسان گرما و حرارت جهنم را در آن به ياد مى آورد.

8 - در كار و كسب :

قرآن كريم ، به كسانى كه كم فروش هستند مى گويد آيا اين ها گمان نمى كنند كه در روز قيامت (براى محاسبه ) مبعوث نمى شوند. ويل للمطففين ... الا يظنّ اولئك انهم مبعوثون ليوم عظيم (191)

9 - هنگام خواب :

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله اذا اويت الى فراشك فانظر ما كسبت فى يومك و اذكر انك ميت و انّ لك معادا(192) هر گاه به طرف رختخواب رفتى ، فكر كن در روز چه كارى انجام دادى و مرگ و قيامت را يادآور.