درجات روزه - تحلیلی بر روش های تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی نسخه متنی

2 . رهايى از عذاب الهى :

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : الصوم جنة من النار(269) روزه سپر آتش جهنم است .

3 . پاداش برتر:

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : الصوم لى و انا اجزى به (270) روزه مال من است و من پاداش روزه را خواهم داد. يا اين كه من پاداش روز هستم .

4 . سياه شدن روى شيطان :

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : الصوم يسّود وجهه (الشيطان )(271) روزه صورت شيطان را سياه مى كند.

5 . تندرستى :

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : اغزوا تغنموا و صوموا تصحّوا سافروا تستغنوا(272) به جنگ برويد تا غنيمت و بهره ببريد و روزه بگيريد تا سلامت بدن يابيد و به مسافرت رويد تا بى نياز شويد.

6 . آمرزش :

قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : يا جابر هذا شهر رمضان من صام نهاره و قام وردا من ليله و عفّ بطنه و فرجه و كفّ لسانه خرج من ذنوبه كخروجه من الشهر فقال جابر يا رسول اللّه ما احسن هذا الحديث فقال رسول اللّه يا جابرو ما اشدّ هذا الشروط.(273) اى جابر! اين ماه مبارك رمضان است ؛ هر كس روزه بگيرد و شب را به دعا بپردازد و عفت شكم و فرج داشته باشد و زبانش را نگه دارد، از گناهان خود بيرون مى رود، همان طورى كه از ماه رمضان خارج مى شود. جابر عرض كرد اى پيامبر خدا! اين سخن چقدر نيكوست . پيامبر فرمود: چقدر رعايت شرايط روزه كامل ، دشوار است .

7 . همدردى با مستمندان :

قال الصادق عليه السلام : انما فرض اللّه عزوجل الصيام ليستوى الغنىّ و الفقير... و ان يذيق الغنىّ مسّ الجوع و الالم ليرقّ على الضعيف و يرحم الجائع (274) خداوند روزه را بر مسلمانان واجب ساخت تا فقير و غنى همسان گردند... و خداوند اراده كرد به اغنيا سختى گرسنگى و درد تشنگى را بچشاند تا آنان به ضعيفان و گرسنگان ترحّم كنند.

8 . از بين رفتن شهوات نفسانى :

قال الصادق عليه السلام قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : فالصوم يميت مراد النفس و شهوة الطبع فيه صفاء القلب و طهارة الجوارح و عمارة الظاهر و الباطن و الشكر على النعم و الاحسان الى الفقراء و زيادة التضرع و الخشوع و البكاء و حبل الالتجاء الى اللّه و سبب انكسار الشهوة و تخفيف الحساب و تضعيف الحسنات و فيه من الفوائد مالا يحصى (275) روزه ، خواست هاى نفسانى و طبيعت شهوانى را تضعيف مى كند و موجب صفاى قلب و پاكى جوارح بدن مى گردد و مايه آبادانى ظاهر و باطن انسان مى شود و نيز باعث شكر نعمت و احسان به فقرا و عامل كثرت تضرع و خشوع و ناله به درگاه پروردگار است ، همچنين سبب تمسك و روى آوردن به ريسمان محكم الهى و مايه شكسته شدن و تخفيف در حساب و مضاعف گشتن حسنات مى شود.

در اين روايت چهارده فائده و اثر ارزشمند براى روزه بيان شده است كه مجموعه اى از فضايل نفسانى است .

درجات روزه

روزه داراى سه مرتبه و درجه است :

1 . روزه عوام مردم

2 . روزه خواص

3 . روزه خواص الخاص .

درجه اوّل : عبارت است از نگهدارى جسم از مفطرات ، مانند غذا خوردن و آشاميدن و... . درجه دوّم : عبارت است از نگهدارى چشم ، گوش ، زبان ، دست ، پا و ساير جوارح از گناه . لذا امام صادق عليه السلام مى فرمايد: اذا صمت فليصم سمعك و بصرك و شعرك و جلدك و عدّد اشياء غير هذا و قال لا يكون يوم صومك كيوم فطرك (276). درجه سوّم عبارت است از: نگه داشتن فكر و قلب از افكار دنيوى و به تعبير ديگر نگه داشتن نفس از تفكر و انديشه در ماسوى اللّه .

اخلاق روزه داران

روزه دارى تنها به معناى نخوردن و ننوشيدن نيست بلكه روزه كامل داراى شرايطى است كه بايد مراعات شود امام صادق عليه السلام در اين زمينه مى فرمايد: روزه دار بايد به امور ذيل توجه داشته باشد:

1 . دروغ نگويد

2 . چشمش را از گناه حفظ كند

3 . دعوا نكند

4 . حسادت نورزد

5 . غيبت نكند

6 . با حق مخالفت نكند

7 .

خشمگين نشود

8 . فحش ‍ ندهد

9 . سرزنش نكند

10 . طعنه نزند

11 . مجادله ننمايد

12 . ستم ننمايد

13 . ديگران را به زحمت نياندازد

14 . از ياد خدا غافل نشود

15 . توجه به نماز زياد داشته باشد

16 . زياد سكوت كند

17 . بردبار باشد

18 . راستگو باشد

19 . از افراد بد دورى جويد

20 . از موسيقى اجتناب نمايد

21 . از دشمنى پرهيز كند

22 . سخن