امام صادق عليه السلام مى فرمايد: هر چيزى اندازه اى دارد كه وقتى به آن رسد پايان مى پذيرد، جز ذكر خداوند كه پايان ندارد و حدّ و اندازه براى آن نيست .عن ابى عبداللّه قال ما من شئ الا و له حد ينتهى اليه الا الذكر فليس له حد ينتهى اليه سپس امام عليه السلام مى افزايد: خداوند نمازهاى فريضه را واجب نمود. هر كس آن ها را ادا كند حد آن تاءمين شده ، ماه مبارك رمضان را هر كس روزه بگيرد حدّش تاءمين شده و حج را هر كس يك مرتبه انجام دهد همان ، حدّ آن است جز ذكر خداوند كه به مقدار كم راضى نگشته است و براى كثير آن حدى قايل نشده سپس به عنوان شاهد اين آيه شريفه را تلاوت كردند: يا ايها الذين آمنوا اذكروا اللّه ذكرا كثيرا(721)
معناى ذكر كثير
يا ايها الذين آمنوا اذكروا اللّه ذكرا كثيرا(722) اى اهل ايمان خداوند را زياد ياد كنيد. در اين كه مقصود از ذكر كثير چيست ؟ در روايات اسلامى و كلمات مفسران تفاسير گوناگون شده كه ظاهرا همه از قبيل ذكر مصداق است و مفهوم وسيع آن شامل همه آن ها مى شود از جمله در حديثى از پيامبر اكرم مى خوانيم : اذا ايقظ الرجل اهله من الليل فتوضاء و صليا كتبا من الذاكرين اللّه كثيرا و الذاكرات (723) هنگامى كه مرد همسرش را شبانگاه بيدار كند و هر دو وضو بگيرند و نماز شب بخوانند از مردان و زنانى خواهند بود كه بسيار ياد خدا مى كنند. در حديثى از امام صادق عليه السلام مى خوانيم هر كس تسبيح حضرت زهرا عليهاالسلام را در شب بگويد مشمول اين آيه است . عن ابى عبداللّه عليه السلام قال تسبيح فاطمة الزهراء عليهاالسلام من الذكر الكثير الذى قال اللّه عزوجل اذكروا اللّه ذكرا كثيرا.(724) از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله سؤال نمودند: اىّ العباد درجة عنداللّه يوم القيمة كدام يك از بندگان در روز قيامت مقامشان از همه برتر است ؟ فرمود: الذاكرون اللّه كثيرا(725) آنها كه خدا را بسيار ياد مى كنند.
اهميت ذكر الهى در موارد خاص
1 - در جنگ و مقابله با دشمن :
يا ايها الذين آمنوا اذا لقيتم فئة فاثبتوا و اذكروااللّه كثيرا(726) اى اهل ايمان ! هرگاه گروهى (از دشمنان ) را ملاقات كرديد، ثابت قدم بايستيد و خدا را فراوان ياد كنيد.قال على عليه السلام : اذا لقيتم عدوّكم فى الحرب فاقلّوا الكلام و اكثروا ذكر اللّه عزوجل (727) هرگاه با دشمن خود در جنگ ملاقات كرديد پس كم سخن بگوييد و زياد ياد خدا كنيد.
2 - هنگام ورود به بازار :
قال على عليه السلام اكثروا ذكر اللّه عزوجل اذا دخلتم الاسواق و عند اشتغال الناس فانّه كفارة الذنوب و زيادة فى الحسنات و لا تكتبوا فى الغافلين (728) هرگاه داخل بازار شديد و مردم مشغول كار و كسب بودند فراوان به ياد خدا باشيد زيرا ياد الهى مايه تكفير گناهان و زيادى در حسنات است و شما از غافلان محسوب نمى شويد.
3 - هنگام خشم :
قال النبى صلّى اللّه عليه و آله اوحى اللّه الى نبىّ من انبيائه يابن آدم اذكرنى عند غضبك اذكرك عند غضبى (729)
4 - در تنهايى وخلوت :
قال الباقر عليه السلام فى التوراة مكتوب ... ياموسى ... اذكرنى فى خلواتك وعند سرور لذّاتك اذكرك عند غفلاتك ...(730) اى موسى در خلوت وبه هنگام سرور وشادى از من ياد كن به هنگام غفلت تو من از تو ياد مى كنم .
5. هنگام تصميم گيرى .
6. هنگام سخن گفتن و قضاوت .
7. هنگام تقسيم كردن .
قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله : اذكروا اللّه عند همّك اذا هممت و عند لسانك اذا حكمت و عند يدك اذا اقسمت (731)
8 - بعد از انجام مناسك حج :
فاذا قضيتم مناسككم فاذكرواللّه كذكركم ابائكم او اشدّ ذكرا(732) هرگاه
لطفا منتظر باشید ...
