امر به معروف و نهى از منكر - تحلیلی بر روش های تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی نسخه متنی

براى اولياى مخصوص خود گشوده است .

امر به معروف و نهى از منكر

يكى از روش هاى مفيد در تربيت را قرآن امر به معروف ونهى از منكر مى داند. امربه معروف كه عبارت است از طلب و درخواست انجام امور و كارهاى خير، بيش از موعظه ونصيحت وحتى وصيت ، در قرآن مورد تاءكيد قرار گرفته و جزء واجبات است و همچنين نهى از منكر يعنى جلوگيرى از كارهاى زشت و اعمال ناروا كه از فرايض و واجبات اسلام شمرده شده است .

امر به معروف و نهى از منكر در قرآن

1 - قرآن مهم ترين رسالت انبيا را در دو امر خلاصه مى كند :

اوّل دعوت به عبادت و پرستش خداوند كه بزرگ ترين معروف هاست .

دوّم : پرهيز از اطاعت طاغوت ها و لقد بعثنا فى كلّ امّة رسولاً ان اعبدوااللّه و اجتنبوا الطاغوت (338)

2. قرآن كريم امر به معروف و نهى از منكر را از اوصاف پيامبر اكرم و برخى از اهل كتاب و مجاهدان راستين و از خصلت هاى برجسته مؤمنان و از نشانه هاى حكومت اسلامى مى داند

الف : پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله : ياءمرهم بالمعروف و ينهيهم عن المنكر(339)

ب : برخى از اهل كتاب : ليسوا سواء من اهل الكتاب ... ياءمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر(340)

ج : مجاهدان راستين : ان اللّه اشترى من المؤمنين انفسهم و اموالهم بانّ لهم الجّنة ... الامرون بالمعروف و الناهون عن المنكر(341)

د: مؤمنان : و المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولياء بعض ياءمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر(342) ه‍: نشانه حكومت اسلامى : الذين ان مكنّاهم فى الارض اقامواالصلوة وءاتوالزكوة و امروا بالمعروف و نهوا عن المنكر وللّه عاقبة الامور(343)

3 - امر به معروف و نهى از منكر توسط كودكان :

يا بنى اقم الصلوة و امر بالمعروف و انه عن المنكر (344)حضرت لقمان به فرزندش مى گويد: نماز را به پا دار و امر به معروف و نهى از منكر كن .

امر به معروف و نهى از منكر در احاديث

1 - ترك امر به معروف و مسلط شدن اشرار :

قال الرضا عليه السلام لتاءمرنّ بالمعروف و لتنهنّ عن المنكر او ليستعملنّ عليكم شراركم فيدعوا خياركم فلا يستجاب لهم (345) امر به معروف و نهى از منكر كنيد والا افراد بد در جامعه بر شما مسلط مى شوند و اشخاص خوب دعا مى كنند امّا مستجاب نمى شود.

2 - ترك امر به معروف ونهى از منكر وفساد در جامعه :

عن ابى عبداللّه عليه السلام قال النبى صلّى اللّه عليه و آله : كيف بكم اذا فسدت نساؤ كم وفسق شبابكم ولم تاءمروا بالمعروف ولم تنهوا عن المنكر فقيل و يكون ذلك يا رسول اللّه ؟ فقال نعم و شرّ من ذلك كيف بكم اذا امرتم بالمنكر و نهيتم عن المعروف فقيل له يا رسول اللّه و يكون ذلك ؟ قال نعم و شرّ من ذلك كيف بكم اذا راءيتم المعروف منكرا و المنكر معروفا(346) پيامبراكرم صلّى اللّه عليه و آله فرمود: چگونه است حال شما هنگامى كه زنان شما فاسد و جوانان شما فاسق گردند؟ و آن در صورتى است كه امر به معروف و نهى از منكر را ترك كنيد. عرض كردند: آيا اين چنين زمانى فرا مى رسد؟ حضرت فرمود: آرى ، بدتر از اين هم مى شود و آن اين كه چگونه است حال شما هنگامى كه امر به منكر و نهى از معروف كنيد؟ عرض كردند اى پيامبر! آيا اين چنين وضعى فرا خواهد رسيد؟ فرمود: آرى ، بدتر از اين هم مى گردد. چگونه است حال شما زمانى كه معروف در جامعه منكر و منكر معروف گردد؟

3 - ترك نهى از منكر و ضعف ايمان :

قال النبى صلّى اللّه عليه و آله ان اللّه ليبغض المؤمن الضعيف الذى لادين له فقيل له و ما المؤمن الضعيف الذى لادين له ؟ قال الذين لا ينهى عن المنكر(347) پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرمود: خداوند، مؤمن ضعيفى را كه دين ندارد دشمن دارد. عرض كردند: مؤمن ضعيف كيست ؟ حضرت فرمود: كسى كه نهى از منكر نمى كند.

4 - منزلت جهاد در برابر امر به معروف :

قال على عليه السلام و ما اعمال البرّ كلّها و الجهاد فى سبيل اللّه عند الامر بالمعروف و النهى عن المنكر الاّ كنفثة فى بحر لجّى (348) تمام كارهاى نيك ، حتّى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منكر چون آب دهان است در برابر دريايى پهناور.