عوامل نقصان عقل
1 . هوا پرستى و شهوت :ذهاب العقل بين الهوى و الشهوة (461) آنچه مايه از بين رفتن عقل مى شود پيروى از هوس و شهوت است .
2 - كبر ورزيدن :
امام باقر عليه السلام مى فرمايد ما دخل قلب امرء شئ من الكبر الانقص من عقله (462) داخل نمى شود مقدارى از كبر در قلب آدمى مگر اين كه از عقل او كاسته مى شود.3 - عُجب داشتن :
اعجاب المرء بنفسه دليل على ضعف عقله (463) عجب ورزيدن و خوش بين بودن به خويشتن ، دليلى است بر ضعف و كوتاهى عقل .ميزان شناخت عقل در احاديث اسلامى
معيارهاى مختلفى براى شناخت عقل و ميزان خرد افراد ذكر شده است كه نمونه هايى از آن را ذكر مى كنيم :1 - كيفيت رفتار و عمل :
كيفيّة الفعل تدل على كميّة العقل (464) كيفيت و چگونگى عمل ، حاكى از مقدار عقل و خرد مى باشد.2 - راءى و نظريه :
راءى الرجل ميزان عقله (465) راءى و نظر هر انسانى معيار سنجش خرد اوست .3 - اظهار سخن :
عند بديهة المقال تختبر عقول الرجال (466) به هنگام سخن گفتن ، انديشه هاى افراد شناخته مى شود.4 . فرستاده و نماينده
5 .نوشتار
6 .هديه
ثلاثة تدلّ على عقول اربابها الرسول والكتاب والهديه (467) سه چيز از خرد و عقل انسان حكايت مى كند. 1 .فرستاده ونماينده . 2 . نوشتار 3 . هديه .