امر به معروف و نهى از منكر وظيفه خصوصى است يا عمومى ؟ - تحلیلی بر روش های تربیت نفس و اهداف آن در فرهنگ وحی نسخه متنی

2. آيينه زمانى عيب را نشان مى دهد كه خودش گردوغبار نداشته باشد.

3. مراعات مقام و منصب را نمى كند.

4. عيب رااز آنچه هست بزرگ ترنشان نمى دهد.

5. آيينه همراه با نشان دادن عيب ، نقاط قوت را نيز نشان مى دهد.

6. عيب را روبه رو مى گويد نه پشت سر.

7. عيب را بى سر و صدا مى گويد.

8. آيينه را اگر شكستيم باز عيب ما را بيان مى كند. مؤمن را اگر تحقير كردى باز دست از سخن خود بر نمى دارد.

9. آيينه عيب را در دل خود نگه نمى دارد و همين كه از كنارش رد شدى عيب از صفحه او پاك مى شود.

10-اگر آيينه عيب مرا گفت بايد خود را اصلاح كنم ، نه آن كه آيينه را بشكنم آرى اگر مسلمانى نهى از منكر كرد شما گناه را از خود دور كن و به انتقاد كننده اعتراض نكن (358).

امر به معروف و نهى از منكر وظيفه خصوصى است يا عمومى ؟

قرآن كريم مى فرمايد: و لتكن منكم امّة يدعون الى الخير و ياءمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و اولئك هم المفلحون (359) يعنى بايد از بين شما دسته اى به نظارت حسن جريان امور بپردازند و دعوت به خوبى نمايند و مردم را از كار زشت باز دارند چنين مردمى رستگارند.

از ظاهر *((*منكم امة *))* استفاده مى شود كه اين امت بعضى از جمعيت مسلمان ها را تشكيل مى دهد نه همه آن هارا بنابراين ، وظيفه عمومى نيست وظيفه گروه خاصى است و به عبارت ديگر واجب كفايى است نه عينى امّا از بعضى آيات استفاده مى شود اين دو روش تربيتى جنبه عمومى دارد و واجب عينى است مانند: كنتم خير امة اخرجت للناس تاءمرون بالمعروف و تنهون عن المنكر و تؤ منون باللّه (360) امر به معروف و نهى از منكر دو مرحله دارد يك مرحله فردى است كه هر كس موظف است به تنهايى ناظر اعمال ديگران باشد كه جنبه عمومى داردو وظيفه هر فرد مسلمان است و طبعا شعاع آن محدود به توانايى اوست و اين مرحله از تذكر و پند دادن و اعتراض و انتقاد تجاوز نمى كند مرحله دوم واجب كفايى است كه گروه خاصى بايد عهده دار اين امر باشند و از شئون حكومت اسلامى محسوب مى شود به اين معنا كه اگر به شدت عمل و حتى قصاص و اجراى حدودنيازباشد، اين جمعيت اختيار دارند كه زير نظر حاكم شرع و متصديان حكومت اسلامى انجام وظيفه كنند.(361)

استفاده از الگوهاى تربيتى

برنامه هاى عملى هميشه مؤثرترين برنامه هاست چون عمل ، حكايت از ايمان عميق انسان به گفتارش مى كند و سخنى كه از دل برآيد بر دل نشيند. هميشه وجود الگوها وسرمشق هاى بزرگ در زندگى انسان ها وسيله مؤ ثّرى براى تربيت وپرورش روحى انسان ها بوده است ، به همين دليل ، پيامبران و رهبران معصوم ، مهم ترين قسمت هدايت وتربيت را با عملشان نشان مى دادند.

قرآن كريم براى تزكيه و تربيت نفسانى مردم اسوه هاى ارزشمندى را كه در صفات برجسته انسانى ممتاز بودند معرفى مى كند و اين ، يكى از روشهاى تربيت است . به تعبير ديگر، اگر قرآن به توحيد و عدالت و صداقت و صبر و تحمل و اخلاص و ديگر صفات نيكو و عقايد حسنه دعوت مى نمايد؛ پيش ‍ از آن افرادى راكه در اين صفات و خصال برتر و بهتر از همه بودند به جامعه انسانيت معرفى مى كند. به تعبير علامه طباطبايى رضوان اللّه تعالى عليه وقتى قرآن كريم در مقام بيان و تعريف نيكى مى باشد نيكان و ابرار را براى مردم معرفى مى كند. به جاى ذكر صفت موصوف را معرفى مى كند.