د ) فضل و رحمت الهى :
و لو لا فضل اللّه عليكم و رحمته و ان اللّه تواب رحيم (768) اگر فضل و رحمت الهى نبود و اين كه او توبه پذير و حكيم است (بسيارى از شما گرفتار مجازات سخت الهى مى شديد).آثار توبه
الف ) غفران و رحمت الهى :
انه من عمل منكم سوءا بجهالة ثم تاب من بعده و اصلح فانه غفور رحيم (769) هركس از شما از روى نادانى عمل بدى را مرتكب شود سپس توبه كند وكارهايش را اصلاح كند خداوند آمرزنده و مهربان است .ب ) هدايت الهى :
و انى لغفار لمن تاب و امن و عمل صالحا ثم اهتدى (770) به تحقيق كه من (خداوند) آمرزنده هستم براى كسى كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد كه در نتيجه هدايت مى شود.ج ) تبديل سيّئات به حسنات :
الاّ من تاب و امن و عمل صالحا فاولئك يبدل اللّه سيئاتهم حسنات (771) كسى كه توبه كند و ايمان بيآورد و عمل صالح انجام دهد، خداوند اعمال زشت اين افراد را به نيكويى مبدّل مى سازد.د) رستگارى :
فاما من تاب و آمن و عمل صالحا فعسى ان يكون من المفلحين (772) كسى كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد، اميد است كه از رستگاران باشد.ه) پاك شدن و محبوبيت الهى :
ان اللّه يحب التوابين و يحب المتطهّرين (773) به تحقيق كه خداوند توبه كنندگان را دوست دارد و پاكان را نيز دوست دارد.و) ورود به بهشت :
الا من تاب وامن وعمل صالحا فاولئك يدخلون الجنة (774) كسى كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد اين افراد داخل بهشت مى شوند.پذيرش توبه مشروط به دو توبه خداوند
مرحوم علامه طباطبايى مى فرمايد: توبه در لغت به معناى برگشت است و توبه از بنده برگشت اوست به سوى پروردگارش با پشيمانى ، و توبه از بنده به سوى خدا مساوى با دو برگشت خداوند است به سوى بنده ؛ زيرا توبه يك عمل پسنديده اى است كه محتاج به نيروست و نيرو دهنده هم خداست ، پس توفيق كار خير را اوّل خداوند عنايت مى كند، تا بنده قادر به توبه مى شود و از گناه خود بر مى گردد سپس وقتى موفق به توبه شد محتاج تطهير از آلودگى گناهان و آمرزش است ؛ آن جا نيز بار ديگر مشمول عنايت و رحمت الهى مى شود و اين دو عنايت و برگشت خداوند دو توبه اى هستند كه توبه بنده را در ميان گرفته اند. قرآن مى فرمايد: ثم تاب عليهم ليتوبوا اين همان توبه اول است و مى فرمايد: فاولئك اتوب عليهم اين نيز توبه دومى است .بنابراين در ميان اين دو توبه ، توبه بنده قرار مى گيرد.(775)پذيرفته شدن توبه و ردّ آن
انسان ها از نظر پذيرفته شدن توبه و ردّ آن سه گروه هستند:الف ) توبه گروهى قطعا پذيرفته مى شود و آنان كسانى اند كه از روى نادانى و جهالت معصيت كرده اند انّما التوبة على اللّه للذين يعملون السّوء بجهالة (776)ب ) توبه گروهى از انسان ها قطعا پذيرفته نمى شود و آنان كسانى اند كه در حال احتضار توبه كنند يا در حال كفر از دنيا بروند. وليست التوبة للذين يعملون السيئات حتى اذا حضر احدهم الموت قال انى تبت الان و لاالذين يموتون و هم كفار(777) يك نمونه كسانى كه توبه آنان پذيرفته نشد فرعون است حتى اذا ادركه الغرق قال امنت (778)
ج ) گروهى نه توبه آن ها قطعا پذيرفته مى شود و نه قطعا رد مى شود بلكه به مشيّت خداوند بستگى دارد و آن ها كسانى اند كه از روى عمد و قصد گناه انجام داده اند. و يغفر مادون ذلك لمن يشاء(779)