الهام، سپاهى از ولايت عشق - مفخر شرق نسخه متنی

عقل راه هدف را به ما نشان مى‏دهد.

ولى خود به هدف نمى‏رسد بلكه رسيدن به هدف فقط وسيله الهام است و
با توجه به اين موضوع اقبال مى‏گويد:

يعنى به پيش برويد و عقل را پشت سر بگذاريد زيرا اين روشنايى فقط چراغ راه است نه مقصد.

و در جاى
ديگر مى‏گويد:

يعنى عقل براى چشم رهگذر روشنايى فراهم مى‏كند.

عقل چيست جز اينكه چراغ راه باشد. از سر و صدا و
هنگامه‏اى كه در داخل خانه به پا خاسته چراغ رهگذر چه خبر دارد؟

بارى، به محض اينكه از مرز تحقيق رابطه درونى بين وحدتها بگذريم و شروع به داشتن احساس وحدتى در
وحدت مورد نظر كنيم، يا به محض اينكه شروع به احساسى كنيم حاكى از اينكه دانشى را كسب كرده‏ايم يا
چيزى را دانسته‏ايم، وظيفه عقل به پايان مى‏رسد و وظيفه الهام شروع مى‏شود.

الهام، سپاهى از ولايت عشق

ظهور مكتبهاى سلوك و رفتار و تحقق منطقى و ساير فلسفه‏هاى سطحى كه در اين عصر انحطاط جهانى فلسفه -
كه مانند قارچ مى‏رويد - فقط معلول اين علت است كه طرفداران و نمايندگان اين فلسفه‏ها توانسته‏اند
مبناى تجربه حسى را به دست آورند.

اگر مقرر شود كه در زمينه طبيعت و ماهيت صفات و مشخصات خودى يا ذات يا نفس كه اقبال بر آن تكيه دارد و
درباره ارتباطات درونى بين حس و عقل و الهام است فكر كنيم، اين نكته بيش از پيش واضح و روشن مى‏شود
كه چرا اقبال الهام را با آن همه توجه و عنايت به عشق يا شور يا بصيرت مورد نظر قرار مى‏دهد و
مى‏گويد:

يعنى جهان عقل را چراغ راه مى‏انگارد و مى‏داند كه شور عشق خود داراى معرفت حقيقى است و عقل جز
اطلاع چيزى ندارد. علاج درد شما جز در بصيرت نيست.

و در جاى ديگر مى‏گويد: